فکرشهر: در بخش قبلی یادداشت حاضر به این نکته اشاره شد که باید برای رعایت عدالت و رفع فقر و محرومیت به دستورات اساسی قرآن کریم و اهل بیت (ع) که ثقلین پیامبر (ص) هستند، عمل شود! به عبارت دیگر، امروزه باید اسلام واقعی و دستورات اسلام ناب محمدی را به مردم گوشزد کرد. اما بررسی این موضوع که چرا در مرتبه اول، این وظیفه بر عهده عالمان دینی و روحانیت است را می توان به گفته ی دکتر شریعتی ارجاع داد که گفته، روحانیت به سه دسته تقسیم می شود:
۱. گروهی که جز تامین زندگی منظوری ندارند و از اهلیت‌های لازم بی بهره اند و به جای خدمت به دین خیانت می‌کنند. این گروه را - مانند هر مسلمان آگاه و هر روحانی بصیر و عالم و عامل و متعهد - نمی‌پذیرفت.
۲. گروهی که فضل و دانش دینی دارند، اما فاقد آگاهی زمانی و شعور سیاسی و تجربه اجتماعی اند. این گروه را هم برای تبلیغ درست و نشر اسلام، در جهان امروز، و برای انسان امروز، قادر نمی‌دید؛ دکتر شریعتی، عقاید خویش را در این موارد کتمان نمی‌کرد و صریحا می‌گفت.
۳. گروهی دیگر، عالمان مجاهد آگاه و طلاب فداکار متقی. این دسته را می پرستید. و خود می گفت: «دانشجویان، اغلب در چهار ساله دوره دانشجویی به مبارزات اجتماعی می‌پردازند، ولی روحانیون و طلاب در همه عمر در سنگر مبارزه‌اند. بنابراین، اگر طلاب، با فرهنگ مبارزه بیشتر آشنا گردند، مبارزات اجتماعی و دینی به ثمر خواهد رسید، و اگر امیدی هست، به روحانیت است»(۱)
امروز هر سه این گروه در جامعه دیده می شود.
در مرتبه دوم بیان حقایق دینی بر عهده ی فعالیت اجتماعی ای که محور و معیار فعالیت شان اسلامی و دینی است، می باشد.
اگر دستورات اصلی اسلام به مردم گوش زد شود دیگر این بی ثباتی های دینی، عدم علاقه به منویات شریعت و عدم علاقه به برخی روحانیون و متخصصان دینی دانشگاهی در جامعه دیده نخواهد شد. امروزه، شناخت دین و حقایق اسلامی از مهم ترین وظایف و تکالیف است(۲). به قول حضرت امام راحل، باید ابعاد مختلف دینی به مردم خوب فهمانده شود.
در زمان طاغوت با آن وضعیت نابهنجار، گفتن از دین کار آسانی نبود و بزرگان صرفا از طریق مکتوبات و جلسات کوتاه به مردم مسائل دینی را می گفتند، ولی در حال حاضر که در جامعه اسلامی در حال زندگی هستیم، باید قرآن کریم، قانون اساسی منبع بدون اما و اگر عملکردها در جامعه، سیاست، عدالت و معیشت مردم باشد و فقط از الفاظ اسلامی و دستورات آن و اسلام شخصی حرف زدن، دردی از واقعیت اقشار ضعیف جامعه دوا نمی کند.
پیامبر اکرم (ص) فرمود: هر کس چهل روز نتوانست گوشت بخورد، باید از حساب بیت المال با کمک دولت گوشت بخرد و بخورد (۳) این حدیث علاوه بر نکته ی پزشکی اش بردارنده ی حق استفاده فقرا و محرومان از غذاهای خوب است، ولی ما شاهدیم که در جامعه ما برخی فقرا ماه ها هم نمی توانند از غذاهای با کیفیت استفاده کنند.
اگر گاهی در حکومت اسلامی به دلایل موجه یا غیر موجه نشد تعالیم اجتماعی، عدالتی، اقتصادی و اسلام ناب را اجرا کرد، نباید این دستورات اسلامی را به منظور توجیه کردن اشتباهات خود ضایع کرد، باید به مردم گفت که ما در فلان مورد اسلامی که مد نظر حکومت اسلامی علوی است نتوانستیم خوب عمل کنیم، نه این که مردم را از دینداری دورتر کند. مسوولین جامعه اسلامی نباید بگذارند که در جامعه فقر و فقیری باشد، چون مایه رنج حکومت اسلامی است. روحانیت و عالمان دینی و مسوولین درباره یک محرومیت انسانی و فاصله های معیشتی و گرسنگی یک محروم و ریخت و پاش کردن یک ثروتمند به شدت مسوول هستند و هیچ گونه نباید سکوت کنند و نادیده بگیرند وگرنه عادل نیستند (۴).
روحانیت و عالمان دینی اگر پشت میز نشین شد و ماهانه حقوق میلیونی گرفت و دنیادار شد و رعایت شخصیت طلبگی را نکرد، مطمئنا نمی تواند بالای منبر عدالت علوی به دنبال حق محرومان و فقرا باشد، پس کوچک ترین سهل انگاری از سوی روحانیت و عالمان دینی و فعالین اجتماعی اسلامی نگر در مورد فاصله طبقاتی و ناهنجاری های اقتصادی مردم باعث فروپاشی نظام خانواده ها خواهد شد. به قول امام حسین علیه السلام که فرمودند: «آقایانی که در میان مردم به عنوان عالم شهرت دارید و مردم از بزرگ و کوچک به خاطر خدا به شما احترام می گذارند، آیا این احترام و اکرام جز برای این است که شما حق خدا را که همان حق مردم است ادا کنید؟ پس چگونه است حق ضعیفان را پایمال کردید و به جانب اغنیا گرویدید و چگونه است که (محرومان) در برابر شما در بیچارگی به سر می برند و کسی از شما به آنان رحم نمی کند؟» (۵)
۱. سه یار خراسانی دو انقلاب ص ۷۹
۲. علامه محمدرضا حکیمی
۳. بحارالانوار ج ۶۶ ص ۷۵ ح ۷۱
۴. خطبه امام علی علیه السلام معروف به خطبه شقشقیه
۵. تحف العقول عن آل الرسول ص۲۴۰
