خروج احتمالی ترامپ از برجام به زبان ساده

فکرشهر: در جریان مذاکرات هسته ای ایران و اعضای 1+5 فقط درباره تحریم های هسته ای مذاکره و توافق شده است چرا که به دولت روحانی اجازه داده نشده بود خارج از موضوع هسته ای گفت و گو کند، به ویژه با آمریکا. بنابراین،تحریم های غیر هسته ای آمریکا که از اول انقلاب وضع شده اند، همچنان برقرار هستند.

به گزارش فکرشهر، سید ضیاءالدین احتشام در عصر ایران نوشت: ساعت ۸:۳۰ صبح شنبه، ۲۳ دی ۱۳۹۶ مهلت دونالد  ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای تصمیمگیری درباره تحریمهای هسته ای ایران به پایان می رسد؛ او تا آن زمان، میتواند یکی از این سه کار را بکند:

۱ - دستور به برقراری مجدد تحریمها دهد که در این صورت تحریمهای هسته ای ایران که  توسط کنگره آمریکا تصویب شده و با برجام تعلیق شده است، مجدداً احیا میشود.

۲ - دستور دهد که تعلیق تحریمها ادامه یابد که در این صورت، آمریکا همچنان در برجام  خواهد ماند.

۳ - سکوت کند که طبق قوانین داخلی آمریکا، با سکوت رئیس جمهور، تحریمهای هستهای کنگره آمریکا علیه ایران مجدداً و به طور خودکار برقرار می شود.
 

ماجرا چیست؟

بعد از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، آمریکا انواع تحریمها را در حوزه های مختلف مانند حقوق بشر و فعالیتهای موشکی علیه ایران برقرار کرد.

بعد از آغاز فعالیتهای هستهای ایران، آمریکا تحریمهای هسته ای را نیز به تحریمهای قبلی افزود که بسیار سنگین تر بودند.
تحریمهای هسته ای آمریکا علیه ایران دو نوع بودند:

الف) تحریمهای اجرایی که به دستور رئیس جمهور برقرار شده بودند
ب) تحریمهای ثانویه که کنگره آمریکا علیه ایران تصویب کرده بود

در جریان مذاکرات هسته ای ایران و اعضای ۱+۵ فقط درباره تحریمهای هستهای مذاکره و توافق شده است چرا که به دولت روحانی اجازه داده نشده بود خارج از موضوع هسته ای گفت وگو کند، به ویژه با آمریکا. بنابراین،تحریمهای غیر هسته ای آمریکا که از اول انقلاب وضع شده اند، همچنان برقرار هستند.

آنچه در مذاکرات هسته ای در خصوص تحریمهای هسته ای، نصیب ایران شد این است:
۱ - لغو همه تحریمهای شورای امنیت علیه ایران
۲ - لغو همه تحریمهای اتحادیه اروپا علیه ایران
۳ - لغو همه تحریمهای آمریکا که به دستور رئیس جمهور این کشور علیه ایران وضع شده بود(تحریم های اجرایی)
۴ - تعلیق همه تحریمهایی که کنگره آمریکا علیه ایران وضع کرده بود (تحریم های ثانویه)

درباره تحریمهای ثانویه دو نکته اساسی را باید در نظر داشته باشیم:

- کنگره آمریکا به رئیس جمهور اجازه داده است این تحریمها را تعلیق کند. بنابراین، رئیسجمهور آمریکا هر چند ماه یک بار پایبندی ایران به برجام را میسنجد و بر اساس آن، به تعلیق و عدم اجرای تحری های ایران دستور میدهد.

- اساس تحریمهای ثانویه این است که هر شرکتی در جهان با ایران کار کند، باید قید  همکاری با آمریکا را بزند و اگر با آمریکا همکاری دارد، آمریکا میتواند آن شرکت را جریمه کند. 
به همین دلیل است که در دوران تحریمهای هستهای، اکثر بانکها، بیمهها ، شرکتهای کشتیرانی، شرکتهای تولیدی و بازرگانی و ... در سراسر جهان، از بیم آمریکا همکاریهای خود با ایران را قطع کردند.

موضوع کنونی که تا ۲۳ دی تعیین تکلیف خواهد شد، درباره تحریمهای ثانویه است. 
اگر ترامپ تحریمهای ثانویه را مجدداً فعال کند، مشکلی که برای ایران ایجاد میشود این است که شرکتهای طرف قرارداد ایران، بار دیگر از ترس مجازات توسط آمریکا، با ایران کار نخواهند کرد و این، به معنی خروج آمریکا از برجام و آغاز مجدد مشکلات ایران در مراودات اقتصادی است.

آیا ترامپ آمریکا را از برجام خارج میبرد؟

ترامپ در دوران تبلیغات انتخاباتیاش بارها و بارها وعده داد که در صورت پیروزی از برجام خارج خواهد شد، اتفاقی که در یک سال اخیر رخ نداده و او هنوز به این وعده انتخاباتی عمل نکرده است.
با این حال، اطرافیان وی از جمله وزرای خارجه و دفاع آمریکا مخالف خروج از برجام هستند.
اروپاییها نیز در ماههای اخیر، لابیهای گستردهای را با دولتمردان و قانونگذاران آمریکایی انجام دادهاند تا آنها را متقاعد به حفظ برجام کنند، تلاشی که تا این لحظه ثمربخش بوده است.

نکته اما اینجاست که ترامپ، شخصیتی پیش بینی ناپذیر دارد و همان گونه که ناگهان امریکا را پیمانهای پاریس(تغییرات آب و هوایی)، نفتا (تجارت آزاد آمریکای شمالی) و پیمان تجاری اقیانوس آرام، خارج و همه را شگفت زده کرد، ممکن است از برجام هم خارج شود.
به این موضوع بیفزایید لابیهای اسرائیل و برخی کشورهای عربی برای بر هم زدن برجام.

اگر آمریکا از برجام خارج شود، چه باید کرد؟

ایران در یک فرایند کاملاً دیپلماتیک، اصولی و عقلانی برای حل مشکل تحریمهای هسته ای، به جای بالا بردن سطح نزاع و جنگ احتمالی، با قدرتهای بزرگ جهان وارد مذاکره شد و تحریمهایی که واقعاً کمر اقتصاد کشور را شکسته بود، از میان برداشت تا بار دیگر، کشور بتواند نفس بکشد.

اگر ترامپ از برجام خارج شود، از ارزش کاری که دیپلماتهای ایرانی انجام دادند کاسته نمیشود، همان طور که از ارزش کار دیپلماتهای اروپایی و چینی و روسی کم نمی شود؛ این آمریکاست که خلاف تعهدات خود عمل کرده است و لذا نکوهشها متوجه کاخ سفید است، نه ایران و سایر اعضای ۱+۵ .

اما فارغ از این وجه سیاسی، خروج آمریکا از برجام میتواند کل توافق هسته ای را تحت تأثیر قرار دهد و ایران را متضرر کند.
ایران برای بهره مندی از منافع برجام، آن را پذیرفته است. اگر آمریکا از آن خارج شود، این اروپاست که باید به ایران تضمین دهد و در عمل هم بدان پایبند باشد که هزینه های خروج آمریکا از برجام را برای ایران جبران و ساز و کاری عملیاتی برای ادامه فعالیتهای اقتصادی ایران و اروپا تمهید کند. 
اگر این اتفاق بیفتد، ایران میتوان به همراه اروپا، چین و روسیه، برجام را حفظ و از منافع آن بهره مند شود ولی اگر عملاً منافع اقتصادی برجام برای ایران، منتفی شود، آنگاه دیگر نیازی به باقی ماندن در برجام نخواهد بود.

لذا عقل سلیم حکم میکند که در صورت خروج آمریکا از برجام، ایران با تأمل و صبوری به رایزنی با طرفهای دیگر برجام بپردازد و تنها در صورتی که محرز شود برجام دیگر سودی برای ایران ندارد، از آن خارج شود؛ در واقع، همان گونه که ورود ایران به برجام بر مبنای منافع بود، خروج احتمالی نیز باید بر همین مبنا باشد نه بر اساس هیجان و شعارزدگی.دوران ترامپ، برای ایران پر از تنش خواهد بود؛ حتی اگر ترامپ در ماه جاری تصمیم به ادامه تعلیق تحریم ها بگیرد و از برجام خارج نشود، همین ماجرا چند ماه دیگر که بار دیگر موعد بررسی و تصمیم مجدد است، تکرار خواهد شد. این دوران را باید مدبرانه تر از قبل مدیریت کرد.