فرماندار آینده دشتستان؛ ویژگی ها و انتظارات

فکرشهر ـ رسول سیاسی راد*: با انتصاب جناب آقای دکتر زارع، فرماندار پیشین شهرستان دشتستان به عنوان معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری گیلان در تاریخ 25/11/1397، بیش از دو ماه است که این شهرستان با سرپرست اداره می شود. از این رو گمانه زنی ها درباره فرآیند معرفی و انتصاب فرماندار جدید از مهمترین موضوعاتی است که در فضای سیاسی شهرستان و در محافل مختلف شنیده می شود. همسو با این فضای سیاسی طرح و مرور برخی از اصلی ترین ویژگی های مورد انتظار از فرماندار آینده و ارائه نکاتی پیرامون آن را مناسب دانستیم؛ به ویژه در شرایط کنونی که پیچیده تر شدن مسائل و مشکلات توجه حداکثری به توانمندی ها و شایستگی های فرد منتصب در این جایگاه مدیریتی را به مطالبه ای عمومی تبدیل کرده است.

بدون تردید و به مانند سایر مشاغل، فرمانداران نیز بایستی از ویژگی های شخصیتی، اخلاقی، اداری و تخصصی ویژه برخوردار باشند که در این نوشتار به جهت رعایت اختصار از توضیح خصایصی چون تعهد، تواضع، پاکدستی و نظایر این ها، علی رغم برخورداری از اهمیت بسیار بالا، پرهیز شده است. ذکر این نکته نیز ضروری است که با بررسی انتصاب های سال های گذشته هیچ پارامتر مشخص و مکتوبی از قبیل طی نمودن مراتب شغلی، داشتن سنوات معین در وزارت کشور، شرکت در آزمون های ارتقای سطح و... ملاحظه نشده و اگر چنین معیارهایی تعریف شده، قطعا کمتر به اطلاع عموم رسیده است. به نظر نگارنده این امر موجب برخورد سلیقه ای مسوولان با موضوع گردیده که از این جهت نیازمند تامل بیشتری است. در ادامه سعی شده برخی از ویژگی ها و توانایی های مورد انتظار از فرماندار آتی شهرستان تشریح شود.

•    سرمایه اجتماعی¹ 

در شرایط کنونی، وجود مشکلات اقتصادی از قبیل گرانی، آمارهای بعضا نامناسب از وضعیت اشتغال، موانع متعدد بر سر راه تولید و تحریم های خارجی از یک سو و انتشار اخبار گاه و بی¬گاه از وجود فساد، اختلاس و عدم اطمینان از آینده، به ویژه در میان قشر جوان و تحصیل کرده از سوی دیگر موجب تضعیف سرمایه اجتماعی شده است. با توجه به اهمیت سرمایه اجتماعی و اثرات عمیق آن بر مسائلی چون پویایی اجتماعی، کمک به کاهش نقش دولت، بقا و تقویت دموکراسی، کاهش هزینه اداره جامعه و رشد و پیشرفت اقتصادی انتصاب مدیری برخوردار از نگاهی عمیق نسبت به مقوله  سرمایه  اجتماعی از خواسته ها و انتظارات جامعه و به ویژه فعالان اجتماعی به شمار می رود. در واقع حرکت به سوی موضوعات نسبتا تازه ای چون حکمرانی خوب²  بدون اعتقاد جدی مسوولان و مدیران عالی رتبه دولت به حفظ و تقویت جایگاه سرمایه اجتماعی میسر نخواهد شد. در ادامه به اجمال برخی از مواردی که به بهبود سرمایه اجتماعی منجر می شود، ذکر شده است:

- تقویت رابطه دولت و نیروهای اجتماعی
- بسترسازی جهت افزایش تمایل به همکاری و مشارکت در شبکه های اجتماعی
- ایجاد انگیزه جهت تشکیل و تقویت نهادهای مدنی و اجتماعی
- افزایش کمی و کیفی آموزش های عمومی
- ایجاد حس امنیت لازم در میان شهروندان جهت حضور داوطلبانه در نهادهای اجتماعی
- کاهش تصدی گری دولت در حوزه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی
- مقابله جدی و قاطع با فساد در بدنه دولت
- تلاش برای ارتقای کمی و کیفی جایگاه ارباب رجوع در سازمان های دولتی.
 تلاش در راستای تحقق موارد فوق می تواند در بازآفرینی اعتماد و بهبود تعاملات در میان گروه ها و به طور خلاصه بهبود سرمایه اجتماعی تاثیرگذار باشد. 

•    کار تیمی و جایگاه نظام تصمیم سازی و بدنه کارشناسی

در دنیای کنونی، حجم بالای اطلاعات در حوزههای مختلف، تفاوت های جدی را در امر تصمیم گیری نسبت به گذشته به وجود آورده است. بدون تردید، ارزیابی و تحلیل اطلاعات، پیش بینی روندهای آتی و ارائه راه حل های مناسب نیاز به مهارت های مختلفی خواهد داشت که تصور تجمیع تمامی تخصص ها در یک نفر امری دور از ذهن به نظر می رسد. از این روی، اعتقاد جدی به نظام تصمیم سازی و بدنه کارشناسی، نه تنها رفته رفته احساس مسوولیت و انگیزه تلاش موثر را در میان کارشناسان مجموعه افزایش می دهد، بلکه میزان خطا در تصمیم گیری و اتلاف منابع را به سبب فواید رجوع به خرد جمعی و بهره برداری از انباشت تجارب گذشته، کاهش خواهد داد. در همین راستا، می توان به برنامه فرماندار آتی جهت ایجاد تعامل میان دولت و دستگاه های اجرایی با دانشگاه و دانشگاهیان به منظور کشف مسائل معتنابه جامعه و دریافت راه حل های علمی نیز اشاره کرد. بی شک استفاده از پتانسیل و ظرفیت فکری موجود در مراکز آموزش عالی در حوزه اتخاذ تصمیمات و سیاست گذاری ها، حرکت در مسیر توسعه را شتاب بیشتری خواهد بخشید. 

•    استراتژی مشخص در زمینه رشد بخش خصوصی

بخش خصوصی در شرایط کنونی با دشواری ها و موانع متعدد داخلی و خارجی روبرو است. از یک سو تحریم های خارجی دسترسی سریع و آسان به ارز مورد نیاز در بسیاری از زمینه ها، به ویژه برای تهیه مواد اولیه و خرید دستگاه ها و قطعات مورد نیاز فرآیند تولید، جذب و تامین سرمایه خارجی و دسترسی به بازارهای بین الملی جهت ارائه و فروش محصولات صادراتی را با دشواری روبرو ساخته و از سوی دیگر، علی رغم برنامه ریزی و تلاش مسوولان و بهبود امتیاز شاخص  محیط کسب و کار³، با مشاهده تنزل چهار رتبه ای ایران در میان 190 اقتصاد از 124 در سال 2018 به 128 در سال 2019 و به طور خاص ضعف در شاخص هایی نظیر شروع یک کسب و کار⁴، حمایت از سرمایه گذاران خرد⁵، پرداخت مالیات⁶، حل و فصل ورشکستگی⁷ و همچنین بالا بودن نرخ بهره در تامین سرمایه به ویژه سرمایه در گردش، نوسان قیمت ها، میزان دستمزد و حق بیمه می توان به انبوه مشکلات فراروی بخش خصوصی در هر سه حوزه صنعت، کشاورزی و خدمات پی برد. در چنین شرایطی بدون تردید انتخاب فردی آگاه و مطلع از مشکلات بخش خصوصی در سطح شهرستان و دارای برنامه و استراتژی مشخص در راستای بهره گیری از توانمندی ها و ظرفیت های موجود جهت رشد بخش خصوصی از خواسته های جدی جامعه به شمار می رود.

•    جایگاه احزاب و گروه های سیاسی، اتحادیه ها و تشکل های صنفی و مهندسی و نیز سازمان های مردم نهاد

اعتقاد واقعی به جامعه مدنی، احزاب و به طور کلی تشکل های داوطلبانه در فضای کنونی بسیار حائز اهمیت است که در این زمینه می توان به کارویژه هایی از قبیل آموزش، پشتوانه سازی، نظارت بر عملکرد دولت، کشف مساله و ارائه راه حل در زمینه های مختلفی چون بهبود محیط زیست، رعایت حقوق بشر، بهبود رفاه اقشار آسیب دیده، حفظ و ارتقای دموکراسی و توجه به نیازهای نسل های آتی اشاره داشت که پیشبرد این قبیل موضوعات بدون مشارکت چنین گروه ها و نهادهایی و به تنهایی و با اتکای صرف به توان دولت بسیار دور از ذهن خواهد بود.
در میان نقش های متعددی که برای احزاب سیاسی ذکر می شود، می توان به مواردی چون، ارتقای دانش سیاسی در میان جامعه، افزایش مشارکت سیاسی، ایجاد همبستگی و وحدت ملی، تضمین دموکراسی، معرفی افراد توانمند در زمان انتخابات و نظارت دائم و مستمر بر منتخبین در راستای حفظ منافع آتی حزب اشاره داشت و به طور کلی می توان به ذکر این نکته بسنده نمود که توسعه سیاسی در یک جامعه بدون وجود احزاب توانمند میسر نخواهد شد.
در ادامه و البته به منظور جلوگیری از اطاله کلام، از میان انتظارات متعددی که می توان از منظر سیاسی طرح کرد، به موارد زیر اشاره می شود:
- همسویی سیاسی با دولت منتخب و وفاداری به آن
- اعتقاد به لزوم توسعه سیاسی
- بسط آزادی های قانونی و مردم سالاری
- توانایی برقراری اراتباط با سلایق و گرایش های مختلف سیاسی
- نقدپذیری
- داشتن ایده روشن و برنامه استراتژیک برای توسعه سیاسی شهرستان
- قانون گرایی و توان مقاومت در برابر نیروهای مافیایی و قانون شکن
- توان سازماندهی و ایجاد هم افزایی بین دستگاه های مختلف.
موارد فوق نشان دهنده اهمیت بالای احزاب، تشکل های صنفی و سازمان های مردم نهاد است که بر این اساس، اعتقاد و پایبندی به وجود یک ارتباط مستمر، جدی و سازمان یافته با گروه های ذکر شده از سوی مدیر آتی شهرستان از دیگر خواسته های جامعه به شمار می رود.

•    اشراف به وضعیت فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، به ویژه در سطح شهرستان

شهرستان دشتستان با جمعیتی حدود 252 هزار نفر⁸ دارای 9 شهر و 6 بخش است و از وسعتی حدود 372 کیلومتر مربع برخوردار بوده و با چهار شهرستان بوشهر، تنگستان، دشتی و گناوه دارای مرز مشترک است. اشراف به جنبه های مختلف مسائل شهرستان از قبیل نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها، سرعت عمل در پیش برد برنامه ها و تصمیمات را افزایش داده و از آزمون و خطاهای متعدد و تضییع منابع جلوگیری خواهد کرد. گرفتن تصمیمات صحیح در سطح کلان نیازمند آگاهی حداکثری نسبت به تاثیرات تصمیم اخذ شده بر حوزه های مختلف است. نداشتن دید کلان و بخشی نگری مرتبا مجموعه مدیریتی را با پیامدهای پیش بینی نشده مواجه خواهد ساخت. از سوی دیگر، اینکه فرد منتخب دارای چه پس زمینه ذهنی بوده و در گذشته چه نگاه و عملکردی نسبت به امر توسعه داشته نیازمند تامل است، چرا که مدیری که الگوی توسعه یک شهر را صرفا در گرو رشد کمی کارخانه ها می بیند، نمی توان از وی انتظار چندانی جهت به فعلیت رساندن ظرفیت های گردشگری آن منطقه داشت. از این روی، انتخاب مدیری که بیشترین همسویی با ویژگی ها و مزیت های شهرستان را در کارنامه خود داراست، می تواند کمک شایانی در نیل به توسعه بر مبنای الگوی مورد نظرداشته باشد.
بر اساس برخی آمارها، وضعیت شهرستان دشتستان در ارتباط با شاخص های امنیتی و اجتماعی مناسب ارزیابی می شود. در عین حال نیاز به تمرکز بیشتر در ارتباط با پروژه های عمرانی به ویژه در بخش آب، بهداشت و درمان، محیط زیست، استفاده بیشتر از ظرفیت های گردشگری، بهره برداری بیشتر از ظرفیت منابع انسانی و به ویژه نیروی جوان، گسترش کمی و کیفی امکانات زندگی در سطح شهرستان جهت جلوگیری از خروج متخصصین و بازگشت نیروهای بومی احساس می شود.
در زمینه بهبود وضعیت اشتغال و با درک صحیح از موانع و محدودیت های پیش رو، نیازمندی به مدیری با داشتن برنامه هایی جامع و قابل اجرا به شدت احساس می شود. بدون تردید با وجود چالش های متعدد در حوزه اشتغال، سهم موضوعاتی از قبیل کارآفرینی⁹، آموزش های فنی و حرفه ای، دوره های کارورزی و کارآموزی، توسعه محلی، مشاغل خانگی و... بسیار بیش از گذشته افزایش یافته است.

•    رسانه

به جهت نقش غیر قابل انکار رسانه ها و افزایش اثرگذاری آنها در دنیای امروز، نیاز به تعامل مستمر و سازنده میان مدیران دولتی با رسانه ها بیش از هر زمان دیگری احساس می شود. رسانه ها به طور کلی با در اختیار نهادن فضا و بستر مناسب، نقش ها و اثرات فراوانی را دارند که به اجمال می توان به مواردی چون:
- اطلاع رسانی و دانش افزایی
- انتقال اطلاعات و ارائه تفسیر از وقایع و رویدادها
- انتقال میراث های فرهنگی
- ایجاد همبستگی و وحدت ملی
- طرح و انتقال مسائل و مشکلات جامعه (رسانه به عنوان زبان گویای جامعه)
- کمک به پیشبرد برنامه های توسعه ای و کاهش مشکلات (به عنوان مثال؛ مسائل بهداشتی و درمانی و...)
- فرهنگ سازی و ارتقا فرهنگ عمومی (برای مثال بهبود فرهنگ رانندگی و ورزش عمومی)
- تقویت سرمایه اجتماعی از طریق بهبود مشارکت اجتماعی و افزایش اعتماد عمومی
- نقد سازنده
- طرح و ارائه راه حل در زمینه انحرافات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی (در زمره کارکردهای نظارتی رسانه)
- پل ارتباطی میان اندیشمندان و جامعه
- ارائه پیش بینی از روندهای آتی در حوزه های مختلف.
موارد فوق در کنار موارد متعدد دیگری که به سبب رعایت اختصار از ذکر آنها صرف نظر شده است، بدون تردید گواه نقش و جایگاه برجسته رسانه است. بنابراین ضمن بررسی برنامه و استراتژی فرد مورد نظر، به منظور افزایش صحت در پیش بینی نحوه تعامل فرد با اصحاب رسانه و راستی آزمایی دیدگاه وی، شایسته است که کارنامه گذشته فرد مورد ارزیابی قرار گیرد.

در پایان ضمن درخواست از همه اندیشمندان، صاحب نظران و فعالان جهت بسط ویژگی های مورد انتظار فرماندار آتی شهرستان، امید است که فرآیند انتخاب فرماندار از دل هماهنگی و رایزنی حداکثری میان مسوولان محترم وزارت کشور، مدیران ارشد استان و نماینده شهرستان صورت پذیرید تا با تجمیع نظرات، شاهد انتخاب و انتصاب فردی با حداکثر توانمندی های ممکن بوده و در آینده با تسریع در انجام برنامه ها شاهد پیشرفت هر چه بیشتر شهرستان عزیزمان باشیم.

*عضو مجمع جوانان اصلاح طلب شهرستان دشتستان

1.Social Capital

2.Goodgovernance

3.بر اساس آمارهای بانک جهانی(http://www.doingbusiness.org)

4.Starting a Business

5. Protecting Minority Investors

6. Paying Taxes

7. Resolving Insolvency

8.مرکز آمار، سرشماری سال 1395

9.Entrepreneurship