فکرشهر ـ سید ناصر شهبازی*: از آنجایی که پیشرفت و ترقی هر جامعه ای در گروه سلامتی آن جامعه از هر نظری است، لذا بررسی و تحقیق در مورد پدیده بزهکاری جوانان برای علت یابی جرائم و خطاها بسیار راهگشا است که از این طریق می توان کمبودها و نارسایی ها را دریافت و در صدد رفع آن مشکلات اقدام نمود.
امروزه با پیشرفت سریع در تمام زمینه ها، به خصوص در حوزه جرم شناسی، هم در مورد فرد تحقیقات لازم به عمل می آید و هم جرم و عوامل موثر بر آن مد نظر قرار می گیرد که از این روی، دیدگاه جامعه شناسی، انحرافات اجتماعی را به دو طبقه بزهکاری و جرم شناسی قابل تقسیم کرده است.
هر چند این طبقه بندی نه بر حسب نوع و شدت رفتار انحرافی، بلکه بر اساس سن افراد در هنگام ارتکاب چنین اعمالی است.
با یک تعریف ساده می توان گفت طفل بزهکار فردی است که قبل از رسیدن به سن هجده سالگی، مرتکب جرمی شود؛ بنابراین اگر چنین رفتاری توسط بزرگسالان صورت بگیرد، آن را جرم می نامند و در صورتی که توسط نوجوان و جوان انجام شده باشد، به عنوان بزهکاری محسوب می شود.
عوامل مختلفی بر بزهکاری موثر است و تنها نمی توان علت خاص و واحدی را برای آن در نظر گرفت. علل مختلفی نظیر عوامل اجتماعی، اقتصادی، فیزیولوژیکی و... باعث می شود که بزهکاری در نوجوان و جوان به مرحله ظهور برسد.
یکی از بدیهی ترین و اساسی ترین وظایف خانواده، اجتماعی کردن نسل آینده است؛ محبت موجب استواری کانون خانواده است و نفرت در جهت معکوس عمل می کند و متضمن جدایی و جدال است که کانون خانواده را متزلزل می کند. در واقع، خانواده نخستین گروهی است که به صورت طبیعی وجود داشته و جامعه بر آن بنا شده است و چگونگی کیفیت عملکرد در خانواده با هر تحقیق در وظایفشان شاخص مناسبی جهت ارزیابی عملکرد جامعه است که از این روی، هر گونه کج رفتاری و انحراف را می توان در دل خانواده و در کودکی شخص جستجو کرد که این کج رفتاری ها را قانون به عنوان جرم می داند و با آن برخورد می کند.
در واقع علل مختلفی وجود دارد که فرد را به بزهکاری وا می دارد از جمله می توان عوامل اجتماعی، طبقه اقتصادی، رابطه والدین و نوجوان، نقش دوستان و همسالان و گاهی اختلالات روانی مثل بی قراری، کژخویی و پاراتوییدی ها را نام برد.
در اصطلاح، در تعریف جرم می توان این را گفت که جرم عبارت است از سرکشی فرد در برابر اجتماعی که به وسیله مقررات قانون اساسی تعبیه شده و فرد مجرم را مجازات می کنند؛ در قانون مجازات اسلامی چهار نوع مجازات داریم که عبارتند از: حدود، قصاص، دیات و تعزیزات.
عواملی که در ارتکاب جرم موثر هستند، مختلفند؛ مانند تغییرات سریع اجتماعی، مهاجرت، زندگی در شهرهای شلوغ و پرجمعیت و...؛ که در این راستا با توجه به شناخت این عوامل موثر قبل از آنکه فرد جرمی را انجام دهد یا پای او به کانون اصلاح و تربیت باز شود، چاره ای باید اندیشید تا جامعه با ثبات و امنی داشته باشیم.
وظیفه مسوولین این است که با تدوین برنامه ها و روش های فرهنگی، اجتماعی و درمانی از قبیل گواهی پیش از ازدواج، تاسیس درمانگاه هایی ویژه برای زنان باردار و ایجاد زایشگاه ها و درمانگاه های ویژه نوزادان، برقراری و کمک هزنیه خانواده، بالا بردن سطح آموزش و پرورش، روان درمانی، اصلاح رفتار، فرهنگ سازی در مطالعه و کارگاه های آموزشی (مهارت های زندگی) زمینه را برای پیشگیری و کاهش جرم و بزهکاری به وجود آورند و همچنین وجود روانشناسان و مددکاران اجتماعی در مدارس مناسب ترین راه برای پیشگیری از ارتکاب جرم، بزهکاری اطفال و نوجوان است.
*کارشناس مددکاری اجتماعی
