فکرشهر: ایجاد زیستگاه مصنوعی در دریا از جمله راهکارهای موثر برای تقویت ذخایر و ایجاد محیطی امن برای زادآوری، رشد و پرورش نسل آبزیان در خلیج فارس و محدوده آب‌های ساحلی استان بوشهر به شمار می‌رود اما در دهه‌های اخیر به علت نبود اعتبار برای پایش و بی توجهی به مدیریت آنها، به جولانگاه صیادان بی رحم و دامگاه آنان تبدیل شده‌است.
به گزارش فکرشهر از ایرنا، ایجاد زیستگاه مصنوعی آبزیان در بستر زیست محیطی دریا که توسط عوامل تاثیرگذار از جمله انواع آلاینده‌ها وآلودگی‌ها، تلاش صیادی دچار کاهش تصاعدی ذخایر شده‌است برای احیا، بازسازی، رشد و نمو آبزیان و افزایش و ترمیم ذخایر و اصلاح اکوسیستم در همه مناطق آب‌های ساحلی و حتی اطراف جزایر مناطق حاره‌ای ضروری است.
هرچند این زیستگاه‌های مصنوعی تکنولوژی ساده به نظر می‌رسد اما با رفتار زیست گونه‌ها در اکوسیستم دریایی از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار است و یکی از راه‌های ایجاد صیدگاه برای جذب آبزیان، دسترسی به صید متمرکز به منظور احیا، بومی‌سازی گونه‌های آبزی و افزایش ذخائر آبزیان است.
زیستگاه مصنوعی آبزیان در دریا براساس انتخاب محل مناسب و توپوگرافی منطقه، شناسایی نوع بستر و عمق و جریان آب، بکارگیری مصالح استاندارد، جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده‌ها ایجاد می‌شود.
در زمان حاضر با توجه به ضعف ذخایر آبزیان به دلیل ورود پساب‌های صنعتی، اکتشافات و لرزه نگاری‌ها، تردد کشتی‌ها و صید بی رویه ایجاد زیستگاه‌های مصنوعی راهکاری موثر برای تقویت ذخایر آبزیان به شمار می‌رود.
براین اساس پنج زیستگاه مصنوعی برای آبزیان به نام‌های یرول، منگف، دیر، خارگ و خارگو در استان بوشهر با هدف ایجاد محیط امن برای آبزیان ایجاد اما با بی توجهی صیادان و انجام نشدن پایش این زیستگاه‌ها به دلیل محصور شدن در تورهای ماهیگیری و سایر موارد آبزیان امکان تردد ندارند و همین زیستگاه‌ها به عنوان قتلگاهی برای گونه‌های دریایی تبدیل شده‌است.
زیستگاه مصنوعی در آب‌های ساحلی استان بوشهر از طرح‌های شیلات است و برای برون رفت از کاهش صید، این زیستگاه‌ها باید ایجاد و سالانه بچه ماهی در آنها رها سازی شود اما در زمان حاضر این کار انجام نمی‌شود.
زیستگاه‌هایی که قتلگاه شدند
کارشناس صید و بهره‌برداری اداره کل شیلات استان بوشهرگفت: امروز به واسطه افزایش تلاش صیادی همه صیدگاه‌ها به هم خورده و در دریا هیچ پناهگاه امنی برای آبزیان وجود ندارد به همین دلیل تلاش می‌شود با ایجاد زیستگاه استاندارد، با مصالح مناسب بخشی از ذخایر آبزیان در دریا احیا شود.
حسین شادکامی افزود: زیستگاه‌های مصنوعی با هدف توسعه پایدار و به عنوان پایگاهی امن برای آبزیانی که قابلیت تخم ریزی دارند به عنوان یکی از راه‌های ایجاد صیدگاه برای جذب آبزیان و دسترسی به صید متمرکز به صورت عام‌المنفعه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: استان بوشهر با داشتن ۹۲۷ کیلومتر مرز آبی با خلیج فارس و حساسیت خاص به علت فقر زیستگاه‌های طبیعی، نخستین سازه‌های زیستگاه مصنوعی را برای توسعه مناطق زیستی سال ۱۳۸۱ در منطقه مُنگُف و سال ۱۳۸۲ در مناطق یَروَل، دیر، خارگ و خارگو اجرا کرد و توانست با ایجاد این ایستگاه‌ها بر روند بهسازی ذخیره آبزیان موثر باشد.
شادکامی ادامه داد: در این ارتباط با توجه به اینکه برداشت در همه مناطق صید گاهی استان آزاد است باید مدیریت بهره‌بردار ضمن اجرا با ارگان‌های متولی دریایی هماهنگ باشد تا در آینده زیستگاه‌ها به تله‌های مرگ برای کلنی آبزیان تبدیل نشود.
کارشناس صید و بهره‌برداری اداره کل شیلات استان بوشهر گفت: همچنین باید با تدوین قانونی بهره‌برداران را به نگهداری از این زیستگاه موظف کرد و گرنه ساخت زیستگاه بدون مدیریت و اصول مهندسی موجب اختلال در نظام بهره‌برداری و محیط زیست می‌شود.
وی اظهارداشت: امروز بی توجهی صیادان زیستگاه‌های مصنوعی را به قتلگاهی برای آبزیان تبدیل کرده‌است و رعایت نکردن شیوه‌نامه‌های بهره‌برداری و هزینه بسیار بالای پاکسازی زیستگاه‌ها بویژه از تورهای صید گوش‌گیر و سرگردان رها شده که به دیواره‌های سازه‌ها درگیر و موجب مسدود شدن ورودی و خروجی زیستگاه‌ها می‌شود، باعث مشکلاتی شده‌است.
صیدگاه‌های مصنوعی غیر استاندارد عامل تخریب بستر دریا
کارشناس صید و بهره برداری اداره کل شیلات استان بوشهر گفت: زیستگاه‌های مصنوعی باید از سازه‌های مشخص بتنی در قالب هرم ناقص و کروی شکل با حداقل وزن یک تن در جاهایی که شرایط آب و هوایی مناسب، شوری بستر و اکسیژن مناسب، در ۱۰ مایلی ساحل و در عمق ۱۲ و ۱۵ متر و خارج از مسیر تردد کشتی‌ها احداث شود.
شادکامی اضافه کرد: این در حالی است که امروز این قواعد توسط صیادان رعایت نمی‌شود و ضمن اینکه به زیستگاه‌های مصنوعی رحم نمی‌کنند، صیدگاه‌های مصنوعی غیر استاندارد با استفاده از بشکه‌های نفتی و قایق‌های فرسوده می‌سازند که به جای ترمیم ذخایر بستر دریا را نیز تخریب می‌کند.
وی ادامه داد: با وجود اینکه صید در همه جای استان بوشهر بجز مناطق ممنوعه برای هر صیادی که مجوز دارد، آزاد است و حق حاکمیت منطقه‌ای برای سازنده زیستگاه وجود ندارد اما این اصل در مورد صیدگاه‌های مصنوعی که توسط صیادان ایجاد می‌شود رعایت نمی‌شود.
شادکامی گفت: صیادان بر این باورند که دیگران حق صید در زیستگاهی ( صیدگاه) ایجاد می‌کنند را ندارند که این موضوع موجب درگیری بین صیادان منطقه با سایر مناطق و بروز چالشی دیگر در حوزه صید و صیادی می‌شود.
نبود اعتبار مشکل پایش زیستگاه‌های مصنوعی
سرپرست معاونت صید و بنادر ماهیگیری اداره کل شیلات استان بوشهر گفت: فعالیت شرکت‌های نفتی و ورود پساب‌های صنعتی باعث برهم خوردن اکوسیستم دریایی بویژه در ساحل که نوزادگاه و تخم ریزی ماهیان است، می‌شود به همین دلیل برای تقویت ذخایر به سمت ایجاد زیستگاه‌های مصنوعی رفته و تلاش می‌شود با رها سازی بچه ماهی و میگو نسبت به تقویت این ذخایر اقدام کرد.
غلامرضا جعفر ابراهیمی افزود: براساس قانون صیادان باید در اطراف زیستگاه‌ها تردد داشته باشند اما اکنون بدون توجه به این اماکن از آنها به عنوان تله استفاده می‌کنند.
وی بیان کرد: تورهای سرگردان در اطراف زیستگاه‌های مصنوعی باعث شده ماهیان تنه پیچ و دهانه زیستگاه بسته شود به همین دلیل این زیستگاه‌ها نیاز به پاکسازی و پایش دارند اما از سال ۸۸ تاکنون به دلیل نداشتن اعتبار مناسب پایش نشده‌اند.
جعفر ابراهیمی ادامه داد: صیادان باید بدانند زیستگاه‌های مصنوعی صیدگاه نیست بلکه محل امن برای زادآوری آبزیان به شمار می‌رود که بعد از مدتی می‌توانند به زیستگاه طبیعی تبدیل شوند اما صیادان به هیچ عنوان اجازه چنین کاری را نمی‌دهند.
وی بیان کرد: کشورهای پیشرفته برای ایجاد زیستگاه‌های مصنوعی اعتبار ویژه تخصیص می‌دهند این درحالی است که این کار در کشور ما بخوبی انجام نمی‌شود و علاقه‌ای نسبت به انجام این کار وجود ندارد.
جعفر ابراهیمی گفت: اعتبار مشخصی برای ایجاد زیستگاه وجود ندارد و از قدیم صیادان با ابزار آلات غیر استاندارد اقدام به ایجاد زیستگاه‌هایی می‌کردند که با محیط زیست سازگاری ندارد و تنها برای خود موقعیتی ایجاد می‌کنند این درحالی است که در دریا حریم خصوصی وجود ندارد و به عنوان انفال متعلق به همه است.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی که سواحل تحت تاثیر پساب‌های صنعتی و سایر عوامل دیگر شده صید از ساحل دور شده و بسیاری از گونه‌های کف زی و بومی استان بوشهر از جمله ماهی حلوا سفید، راشگو و شوریده کاهش یافته هر چند آمارها به دلیل افزایش تلاش صیادی و استفاده از ادوات صیادی این را نشان نمی‌دهد.
ممنوع شدن ایجاد صیدگاه مصنوعی با لاستیک خودرو در خلیج فارس
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر گفت: برای حفاظت از محیط زیست دریایی استفاده از لاستیک‌های خودرو برای ایجاد صیدگاه مصنوعی ماهی در این استان ممنوع شد.
فرهاد قلی نژاد افزود: باتوجه به تخلیه لاستیک‌های فرسوده در برخی از شهرهای ساحلی استان بوشهر و ایجاد آلودگی توسط برخی از صیادان برای ایجاد صیدگاه ماهی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر این اقدام را غیر قانونی اعلام و با متخلفان برخورد می‌کند.
وی بیان کرد: تخلیه لاستیک در دریا توسط برخی از صیادان در سال‌های اخیر برای ایجاد صیدگاه ماهیان منجر به آلودگی محیط زیست در دریا شده و تاثیرات آن بر اکوسیستم دریایی و آبزیان نامطلوب است.
قلی‌نژاد یادآورشد: در این ارتباط با اطلاع رسانی صورت گرفته از ورود لاستیک و هرگونه سازه‌های دیگر به دریا جلوگیری و در این زمینه برای متخلفان پرونده قضایی تشکیل خواهد شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر گفت: اقدام برخی از صیادان در این زمینه برای صید بیشتر بوده‌است اما استقرار لاستیک و هرگونه سازه آلوده ساز در دریا بدلیل ایجاد آلودگی و خسارت به اکوسیستم دریایی ممنوع است و نمی‌تواند راهکار اصولی در این زمینه باشد.
وی افزود: جا دارد ارگان‌های متولی برای حمایت از صیادان راهکارهای اصولی را پیشنهاد و اجرایی کنند که در این زمینه اقدام‌هایی از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر در دست پیگیری است.
قلی نژاد اظهارداشت: همچنین برنامه آموزش صیادان در اسکله‌های استان بوشهر درزمینه مسایل زیست محیطی در حال انجام است.
