فکرشهر: نخل درخت مقاوم و سودمند مناطق گرمسیری است که بهره‌برداری بهینه از آن می‌تواند بخش عمده‌ای از نیازهای زندگی و اقتصاد نخلداران را تامین و درآمدزایی و اشتغال مطلوبی برای آنان ایجاد کند.
به گزارش فکرشهر از ایرنا، در استان بوشهر نخلستان‌ها ظرفیت بزرگی در زمینه رونق اقتصادی بویژه در دشتستان است زیرا درخت نخل در همه فصل‌های سال ظرفیت اشتغال و درآمد زایی دارد و بخش عمده‌ای از جمعیت این شهرستان از طریق پرورش این درخت و تولید خرما امرار معاش می‌کنند.
علاوه بر خرما و شیره آن که آخرین محصول این درختان شیرین بار است، فروش میوهای خارک و رطب نخیلات نیز در مراحل پیش از رسیدن خرما درآمدی نصیب باغداران و دیگر فعالان مرتبط با این محصول می‌کند.
در اواخر فصل زمستان و اوایل بهار نیز نخلداران با فروش پنیر درختانی که در باغ‌ها اضافی است و یا باردهی مناسب را ندارند، کسب درآمد می‌کنند، همچنین امروز از الیاف و برگ و پوشال درخت نخل نیز در صنایع دستی حصیر بافی و تولید نئوپان استفاده می‌شود که دست بافته‌های حصیری صنعتگران از مشتریان زیادی برخوردار است.
نماینده مردم دشتستان در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: اصلی ترین راه حل مساله بیکاری و ایجاد اشتغال تولید است و در تولید نیز بزرگترین معضل در کشور خام فروشی است.
ابراهیم رضایی افزود: نباید محصولات کشاورزی را بصورت خام و به شکل اولیه بفروش رساند زیرا این امر باعث ضرر کشاورز است و کمترین سوددهی را دارد.
وی یادآورشد: تجربه نشان داده که ایجاد صنایع وابسته به کشاورزی می‌تواند افزون بر افزایش ارزش افزوده، اقتصاد را نیز رونق بخشد و اشتغال پایدار ایجاد کند.
رضایی اضافه کرد: در دشتستان نیز که محصول اصلی کشاورزی آن خرما است باید اقداماتی در این زمینه ایجاد شهرک تخصصی این محصول برای توسعه صنایع نگهداری، تبدیلی، تکمیلی و فرآوری ایجاد شود که هم ارزش افزوده برای تولید کننده داشته باشد و هم اشتغال پایدار جوانان با تکیه به ظرفیت اصلی این شهرستان محقق شود.
رضایی تصریح کرد: یکی از مشکلات نخلداران در حوزه صادرات بحث عوارض خرما بود که با مذاکراتی که با مسئولان مربوطه در وزارت اقتصاد و بانک مرکزی انجام گرفت این عوارض که در سال گذشته باعث متضرر شدن صادرکنندگان شده بود در سال جاری برداشته شده‌است.
حمایت از توسعه صنایع فراوری لازمه رونق اشتغال و بازار خرما
فرآوری، به معنای ایجاد تغییر در یک ماده و تبدیل آن به محصولات دیگر است که این فرایند در خرما با دو هدف تبدیل کردن آن به یک محصول باارزش بیشتر و افزایش ماندگاری آن به‌صورت سنتی و صنعتی انجام می‌شود که در این شیوه می‌توان با تنوع بخشیدن باعث گسترش بازار مصرفی این محصول و جذب طیف گسترده‌ای از مصرف‌کنندگان شد.
اما آنچه امروز در ارتباط با خرما کمبود آن در شهرستان دشتستان بشدت احساس می‌شود و باعث شده تا در مقاطعی که صادرات خرما کاهش می‌یابد بخش عمده‌ای از محصول روی دست باغداران و فعالان این بخش بماند و یا بر اثر کاهش قیمت آن زیان هنگفتی متوجه آنان شود، صنایع فرآوری این محصول است.
توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری مرتبط با خرما در شهرستان دشتستان و جلوگیری از خام فروشی آن افزایش صادرات و اشتغال پایدار جوانان بومی را رقم خواهد زد که لازمه این مهم توجه ویژه به نخیلات و خرما به عنوان یک ثروت و ظرفیت با ارزش افزوده بالا است زیرا از لحاظ کاربری‌های مختلف آن هیچ مواد دور ریختنی ندارد و می‌تواند به صنعتی سودآور و اشتغال‌زا تبدیل شود.
پیشرفت اقتصادی هر منطقه نیازمند حمایت و پشتیبانی همگانی از محصولات داخلی است زیرا در صورت بی توجهی به این مهم رکود اقتصادی و ورشکستی تولیدکنندگان داخلی را منجر خواهد شد و از آنجایی که شهرستان دشتستان سهمی مهم در تولید و صادرات خرمای کشور را به خود اختصاص داده بدون شک سرمایه‌گذاری و حمایت و پشتیبانی از کارگاه‌های بسته بندی، کارخانه‌های فرآوری و صنایع تبدیلی این محصول رونق اقتصادی، ارزآوری بالا و اشتغال پایدار را بدنبال خواهد داشت.
از جمله فرآورده‌های خرما، می‌توان به محصولاتی مانند شیره، سرکه، کارامل، قند مایع، عسل، خمیر خرما (برای تهیه شیرینی و بیسکوئیت و رولت)، شهد، کرم، مخمرهای خوراکی، آرد هسته خرما، سس، کمپوت، لواشک، الکل، ترشی، بستنی و حلوای خرما را نام برد.
از آنجایی که خام فروشی امروزه به عنوان مانعی بزرگ بر سر راه رونق اقتصادی معرفی می شود و رهبر معظم انقلاب در نشست تصویری با هیات دولت در بخشی از سخنانشان درباره مسائل اقتصاد کشور، به موضوع «خام فروشی و صادرات فله‌ای مواد خام اشاره کردند و گفتند: خام فروشی در سنگ‌های معدنی قیمتی و فرآوری آنها در خارج و بازگرداندن به کشور با چندین برابر قیمت، فروش خاک جزیره هرمز، فرآوری نشدن زعفران جنوب خراسان و خرمای مناطق گرمسیری از جمله مواردی است که نشان می دهد باید در این زمینه کار جدی صورت گیرد".
مدیر تولید شرکت تعاونی شیره گیری خرما در دشتستان که هم اکنون برای ۵۶ نفر بصورت مستقیم و غیر مستقیم ایجاد اشتغال کرده‌است گفت: این شرکت در سال ۸۴ تولید شکلات خرمایی درجه یک فرآوری شده با مغز بادام، گردو، پسته و ساده را آغاز کرد که اکنون علاوه بر تامین مصرف بازار داخلی سالانه ۱۰۰تن شکلات صادر می‌کند.
عابدی ادامه داد: بیش از ۸۰ درصد محصولات بسته بندی شده این شرکت به کشورهای ارمنستان، قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان، اکراین، روسیه و قطر صادر می‌شود.
این جوان تولید کننده کارآفرین اظهارداشت: درکشورهای توسعه یافته تولید و فروش محصول به روش‌های سنتی منسوخ شده و باید با علم و فناوری و بهره‌گیری از صنایع تبدیلی و شیوه‌های نوین تولید با کیفیت، متنوع، شیک و مشتری پسند عرضه کرد تا در بازارها قادر به رقابت باشد.
وی ادامه داد: در دشتستان کارگاه‌های بسته‌بندی سنتی و صنعتی زیادی وجود دارد و جوانان مستعد و جویای کار هم فراوان هستند که با هدایت و حمایت آنها به سمت فرآوری محصول خرما هم رونق تولید رقم می‌خورد و هم زمینه اشتغال پایدار برای آنها در شهر خود بدون نیاز به مهاجرت به دیگر نقاط کشور فراهم می‌شود.
این کارآفرین جوان با اشاره به اینکه چندین کارگاه تبدیلی در شهرستان بدلیل مشکلات مالی تعطیل شده اند اضافه کرد: در این شهرستان تولید کننده‌ای هست که از هسته خرما قهوه تولید می‌کند ولی بدلیل مشکلات پیش روی تولید هنوز موفق به راه‌اندازی کارخانه آن نشده‌است.
عابدی ادامه داد: دولت در چند بخش از جمله حمایت مالی و بانکی و اطلاع رسانی می‌تواند به تولید کننده‌ها کمک کند تا دیگر شاهد صادرات و خام فروشی خرما به خارج و بازگشت آن به عنوان محصول فرآوری شده با برند خارجی و قیمت بالا به کشور نباشیم.
این جوان دشتستانی اضافه کرد: اکنون بانک‌ها به جای اینکه کارگشا و عامل توسعه باشند و در امر تولید تسهیل‌گری کنند فقط چوب لای چرخ تولید کننده و صنعتگر می‌گذارند و با سودهای کلان اجازه رشد به شرکت‌ها و صاحبان صنایع و کارآفرینان نمی‌دهند.
باغدار و تاجر خرمای منطقه وحدتیه شهرستان دشتستان که خرمای تولیدی باغ خود و دیگر باغداران را خریداری و بسته بندی می‌کند گفت: هم اینک همه خرمای تولیدی و خرید از کشاورزان به صورت خام در بسته بندی به بازار دیگر استان‌ها و مقداری از آن نیز به کشور روسیه ارسال می‌شود.
اسماعیل پور افرود: اگر دولت حمایت کند و تسهیلات مناسبی در اختیار ما بگذارد این ظرفیت وجود دارد که با استقرار دستگاه‌های شست وشو دهنده، سایزبندی و بسته بندی استاندارد بهترین محصول را به دست مصرف کننده برسانیم.
اسماعیل پور ادامه داد: اکنون حتی خرماهای درجه ۳و ۴ تولید استان بوشهر در کشورهای روسیه، کانادا و ترکیه فرآوری شده و تبدیل به انواع مواد غذایی با ارزش و مشتری پسند می‌شود.
یکی دیگر از فعالان عرصه خرما در شهرک صنعتی برازجان که از سال ۸۲ با شرکت بسته‌بندی و صادرات خرما با ظرفیت ۲ هزار تن فعالیت خود را آغاز کرده‌است، اظهارداشت: همه کارها و مراحل خرید خرما، نگهداری، بسته بندی و صادرات نیاز به سرمایه در گردش دارد و با توجه به مشکلات اقتصادی موجود دولت برای ادامه کار باید فعالان عرصه اقتصادی بویژه حوزه کشاورزی را حمایت کند.
ابراهیم زکی که ۳۰ نفر را در کارگاه خود بصورت مستقیم مشغول بکار کرده است ادامه داد: اکنون از ۵۰ درصد ظرفیت اسمی این کارگاه استفاده می‌شود که در صورت کاهش مشکلات پیش روی آن را توسعه خواهیم داد.
ظرفیت استان بوشهر برای افزایش چند برابری صنایع تبدیلی خرما
معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر در این زمینه اظهار داشت:در زمان حاضر وجود ۷۰هزار تن ظرفیت کارگاه‌های بسته بندی سنتی و صنعتی و ۶۵هزارتن ظرفیت سردخانه‌ای در شهرستان دشتستان متناسب با مقدار محصول تولیدی شهرستان برای حفظ کیفیت و عرضه استاندارد خرما وجود دارد.
ابوالقاسم محمدزاده افزود: در سال ۹۷که اوج قیمت و رونق بازار صادرات خرما بود ۳۳۰هزارتن خرما از کشور صادر شد که ۳۷هزار تن آن بصورت مستقیم و غیرمستقیم توسط صادرکنندگان استان بوشهر صورت گرفت.
وی با اشاره به اینکه در زمان حاضر حوزه صادرات خرمای ایران به کشورهای هندوستان، اندونزی، مالزی، اکراین و پاکستان گسترش یافته است افزود: محصول خرمای دشتستان به لحاظ بالا بودن کیفیت و مشتری پسندی بیشتر بصورت تازه خوری مصرف می شود به همین دلیل ۹۰ درصد این صادرات بصورت خام فروشی است.
محمدزاده توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری را عامل افزایش ارزش افزوده، ایجاد زنجیره بعد از خرما و فروش چند برابر قیمت محصول دانست و گفت: اگر امروز ۳۰هزار نفر بطور غیرمستقیم و هفت هزار نفر مستقیم در حوزه خرما در استان بوشهر مشغول بکار هستند این صنایع زمینه اشتغال پایدار افراد بیشتری را فراهم خواهد کرد.
وی ادامه داد: در زمان حاضر ۱۳ واحد تبدیلی و فرآوری خرما در استان بوشهر فعال است که می‌تواند تا چند برابر افزایش یابد.
معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر اضافه کرد: هم اکنون بخشی از خرمای استان بوشهر نیز در سایر نقاط کشور از جمله استان‌های آذربایجان شرقی، تهران و اصفهان بصورت خام یا فرآوری شده روانه بازارهای داخلی و خارجی می شود که از جمله تولیدات این استان‌ها می‌توان به شیره خرما، قندمایع، کلوچه و خمیر خرما اشاره کرد.
ضرورت کوتاه کردن دست واسطه‌ها از خرمای دشتستان
مدیر جهاد کشاورزی دشتستان گفت: از مجموع ۱۶۰هزار تن خرمای تولیدی استان بوشهر ۱۲۰ هزار تن در شهرستان دشتستان تولید می‌شود.
منوچهر نوذری اضافه کرد: چهار میلیون اصله نخل در بخش‌های مختلف این شهرستان وجود دارد که برداشت خرمای مرغوب آنها از نیمه اول شهریورماه آغاز و تا پایان آبان‌ماه ادامه دارد.
تا دو دهه قبل وضعیت بازار خرما به این شکل بود که تجار و حتی خرده فروش‌ها از استان‌های مختلف برای خرید مستقیم محصول از کشاورزان به استان بوشهر سفر می‌کردند این موضوع باعث می‌شد که نخلدار بدون واسطه محصولش را عرضه بازار کند اما هم اینک افراد معدودی از اهالی استان به عنوان واسطه، خرما را از نخلداران خرید و برای تاجر یا خرده فروش دیگر استان‌ها ارسال می‌کنند.
این امر باعث شده تا قدرت واسطه‌ها برای تعیین خرید بر زور کشاورزان بچربد و در عمل مدیریت خرید در دست آنها باشد که این موضوع باعث شده تا نه تنها نخلدار بلکه مصرف کننده نیز زیان ببیند زیرا وقتی خرما توسط واسطه خرید شد وی به هر قیمتی خواست آنرا وارد بازار مصرف می‌کند.
هرچند دولت برای حمایت از نخلداران خرما را با نرخ تضمینی می‌خرد اما قیمت‌های اعلام شده توسط جهاد کشاورزی به عنوان یک اهرم حمایتی است و جوابگوی هزینه‌ها نیست.
اقدام بسیار خوب دولت در پرداخت تسهیلات ارزان قیمت برای ایجاد و توسعه سردخانه در چند سال اخیر نقشی مهم در مدیریت عرضه محصول خرما به بازار داشته است که اگر این سیاست در زمینه صنایع فراوری نیز محقق شود بدون شک افزون بر ایجاد اشتغال برای کشاورزان زمینه بهره‌وری بیشتر از این محصول استراتژیک را نیز فراهم خواهد کرد.
این درحالی است که هم اینک بیش از ۹۰درصد خرمای تولیدی دشتستان به صورت خام بدون فراوری در قالب خارک، رطب و خرما روانه بازار مصرف می شود نخلداران هرساله با نگرانی های زیادی در مورد وضعیت بازار فروش دسترنج خود روبرو هستند طوریکه اگر محصول خرمای برداشت سال زراعی جاری آنها بدلیل کسادی بازار فروش نرفت این موضوع در فروش و قیمت محصول سال زراعی بعدی نیز تاثیرمنفی دارد.
