فکرشهر ـ علیرضا بحرینی: «عطارد»، نزدیک ترین ترین سیاره به خورشید است.
در قدیم، آن را «ذوجسدین» نیز نامیده‌اند. نام آن در فارسی باستان، «تیر» بوده‌است و در همهٔ زبان‌های اروپایی به آن «مِرکوری» گفته می‌شود، در فارسی گاهی عطارد خوانده می‌شود.
«عطارد»، تندروترین سیارهٔ منظومهٔ خورشیدی است که با سرعتی حدود ۴۸ کیلومتر بر ثانیه، هر ۸۸ روز یک بار خورشید را دور می‌زند. از این رو، سیاره‌ای گریزپا است و به همین دلیل است که شاید، ایرانیان باستان آن را «تیر» نامیده و در یونان «مرکوری» یا «پیک خدایان» لقبش داده بودند.
عطارد، کوچک‌ترین و درونی‌ترین سیارهٔ منظومهٔ خورشیدی است و مانند سیارهٔ زهره در بخش درونی مدار زمین به دور خورشید قرار گرفته‌است. این سیاره، قمر ندارد و سطح رو به خورشیدِ آن بسیار داغ و رویهٔ پشت به خورشید آن بسیار سرد است. عطارد، مدار انتقالی خود را در ۸۷٫۹۷ روز زمینی می‌پیماید.
سیارهٔ عطارد در هر دو بار گردش به دور خورشید (یا هر دو سال عطاردی)، تنها یک بار به دور خود می‌چرخد. با این حساب، از دیدگاه یک ناظر در سیارهٔ عطارد، او یک روز کامل را هر دو سال عطاردی یک بار، تجربه خواهد کرد.
علی رغم نور بازتابی آن از خورشید که باعث شده یکی از نورانی ترین اجسام آسمان شب باشد، اما به دلیل نزدیک بودن زیاد به خورشید، خیلی در آسمان مشخص نیست. این سیاره فقط به عنوان ستاره صبحگاه یا اوایل شب مشخص است که درست قبل از طلوع یا بعد از غروب خورشید در افق قابل مشاهده است.
عطارد نیز همانند زهره دارای مراحل یا فازهایی است؛ زمانی که این سیاره به خورشید خیلی نزدیک است، دمای آن در طول روز آنقدر گرم است که خیلی از فلزات را ذوب می کند. در شب، به منفی ۱۸۰ درجه سانتیگراد افت می کند و همین باعث می شود دامنه اختلاف دمایی آن از تمام سیارات دیگر بیشتر باشد. دمای بالای عطارد باعث شده مولکول های جوی آن بسیار سریع حرکت کنند و همین در کنار میدان جاذبه کوچک این سیاره باعث شده هر اتمسفری از آن فرار کند.
مسنجرِ عطارد
در ۲۰۰۴، ناسا، فضاپیمای «مسنجر» را برای کشف عطارد به فضا پرتاب کرد. این فضاپیما بعد از سه بار دور زدن، حول عطارد بالاخره توانست در مارس ۲۰۱۱ در مدار آن قرار بگیرد. بعد از پرتاب مارینر ۱۰ در سال های ۱۹۷۴ و ۱۹۷۵، این اولین ماموریت برای کشف عطارد بود.
منجمان قصد دارند از اطلاعات این ماهواره فضایی برای کشف روش تشکیل و توسعه سیاره عطارد، نزدیک ترین سیاره منظومه شمسی به خورشید استفاده کنند.
تا به حال، کم ترین میزان تحقیقات سیاره ای در کل منظومه شمسی بر روی سیاره عطارد صورت گرفته است و این نظریه وجود دارد که سیاره عطارد در خارج از منظومه شمسی تشکیل شده و بر اثر تصادف وارد این منظومه شده است. مدار این سیاره که نخستین سیاره نزدیک به خورشید است، کوتاه تر بوده و در فاصله هر یک بار چرخش زمین به دور خورشید، عطارد ۱۵ بار به دور خورشید می چرخد.
