فکرشهر: مدیر کل سابق دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو گفت: در همه زمینه‌ها روابط دو کشور از دیپلماسی شروع می‌شود و اگر نباشد قطعا سمت افراطی و انتهاییِ دیپلماسی؛ جنگ است. همانگونه که جنگ 8 ساله ایران و عراق نیز با پاره کردن قرارداد الجزایر در خصوص اروندرود شروع شد.
به گزارش فکرشهر از ایلنا، هدایت فهمی درباره چالش کشورها با آب‌های مشترک و مرزی اظهار داشت: در خصوص رودهای مرزی در دنیا کاریزما و ایجاد کنوانسیون‌ها و یا شورای هماهنگی و کمیسیون‌های همکاری رودخانه‌های مشترک را پیشنهاد می‌کنند و باید پروتکل‌هایی برای کشور بالادست و پایین‌دست برای رهاسازی و بهره‌برداری از آب وجود داشته باشد.
وی افزود: اکنون در شرق کشور با کشور افغانستان یک پروتکل داریم که حجم مشخصی از آب باید رهاسازی شود، برای کشورهای دیگر مثل عراق هم باید بر اساس کنوانسیون رودخانه‌های مشترک که دو اصل مهم دارند، عمل کنیم. اگر این اصول رعایت شود می‌توان به تفاهم رسید، با ترکیه، سوریه و عراق هم یک کنوانسیون و شورای برنامه‌ریزی بین‌رودان (دجله و فرات) ایجاد کردیم که مسائل از طریق دیپلماسی آب حل و فصل شود.
مدیر کل سابق دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو با بیان اینکه راه‌حل مشکلات مربوط به آب‌های مشترک مرزی استفاده از دیپلماسی آب است، گفت: ایران باید در این زمینه بیشتر فعال شود و مسئله را از طریق مذاکره و گفت‌وگو حل کند، در بحث رودخانه‌های مرزی که در کنوانسیون 1997 مصوب شده دو اصل مهم وجود دارد؛ یک رعایت انصاف و عدالت بالادست و پایین‌دست رودخانه مشترک که باید اجرا شود و آب به صورت منصافانه بر حسب شرایط و حقابه به طرفین تعلق بگیرد و دومین اصل عدم اضرار به طرف دیگر است.
وی تاکید کرد: مثلا ترکیه حق ندارد آب را در بالادست چنان کنترل کند که پایین‌دست نتواند استفاده کند و یا آب به اندازه‌ای کم شود که منجر به ضرر پایین‌دست شود، اما متاسفانه ایران و ترکیه هیچکدام عضو کنوانسیون یادشده نیستند. در حالی که شرط کنوانسیون این است که اعضا ناچارند به قوانین بین‌المللی احترام بگذارند و به آن عمل کنند.
فهمی یادآور شد: آنچه مسلم است باید حقوق پایین‌دست مراعات شود نمی‌توان همه آبی که سرچشمه آن در کشور ما است کنترل کنیم و سهم پایین‌دست را نادیده بگیریم، باید منصفانه و با رعایت اصل عدالت و عدم اضرار آب را از طریق تشکیل شورای کمیته هماهنگی بین دو کشور تقسیم کنیم، باید پروتکل ایجاد و مشخص شود که از آب موجود چه میزان به پایین‌دست و چه میزان داخل کشور استفاده شود. بنابراین بحث آب می‌تواند هم یک ابزار صلح و دوستی و هم یک ابزار اعمال فشار و قدرت در بین کشورها باشد، ما باید سعی کنیم از آب به عنوان یک محور برای صلح و دوستی بین کشورهای همسایه استفاده کنیم و این در فرهنگ و آموزه‌های دینی هم وجود دارد که نمی‌توان آب را بروی دیگران بست.
وی بیان داشت: مثلا ما ترکیه را محکوم می‌کنیم که همه آب سرچشمه‌های دجله و فرات را کنترل کرده و از آن به عنوان یک اهرم فشار علیه کشورهای دیگر استفاده می‌کند، این مسائل باید از طریق ایجاد پروتکل‌هایی که مورد توافق طرفین باشد حل و فصل شود، همچنان که معتقدیم در شرق کشور ما حقابه داریم و از طریق پروتکلی که با افغانستان داریم باید میزان مشخصی از آب هیرمند به سمت ایران بیاید.
مدیر کل سابق دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو خاطرنشان کرد: در همه زمینه‌ها روابط دو کشور از دیپلماسی شروع می‌شود و اگر نباشد قطعا سمت افراطی و انتهاییِ دیپلماسی؛ جنگ است، همانگونه که جنگ 8 ساله ایران و عراق نیز با پاره کردن قرارداد الجزایر در خصوص اروندرود شروع شد و صدام آن توافق را فاقد اعتبار دانست. درست است که آن زمان مسائل مختلفی مطرح بود اما یکی از مباحث مهم هم استفاده از رودخانه مرزی بود.
وی گفت: اکنون در خصوص تمامی آب‌های مشترک و مرزی چنانچه یکی از طرفین عقلانیت نداشته باشند قطعا دیپلماسی به بن‌بست می‌خورد و در این صورت گزینه مقابل آن یعنی جنگ؛ مطرح می‌شود. مسئله آب برای کشورها حیاتی است و امنیت آبی برای هر کشوری اهمیت ویژه دارد، طبیعی است که باید مسائل عقلانی و از طریق دیپلماسی حل شود، اکنون همچنان فضا برای دیپلماسی وجود دارد و می‌توان از طریق گفت‌وگو و شورای برنامه‌ریزی رودخانه‌های مشترک موضوعات را حل و فصل کرد.
