پنجشنبه ۰۹ فروردين ۱۴۰۳
جستجو
آخرین اخبار استان بوشهر
مطالب بیشتر
اختصاصی فکرشهر/ کل کل تاریخی؛
فکرشهر: واکاوی، بررسی، تائید و حتی رد بخش هایی از این یادداشت به دلیل ویژگی هایی که داشت اجتناب ناپذیر بود؛ بنابراین از سوی دبیر بخش تاریخ ماهنامه یادداشتی برای نویسنده...
کد خبر: ۱۷۳۵۴
سه‌شنبه ۱۷ آذر ۱۳۹۴ - ۰۱:۴۶

فکرشهر: ماهنامه ی «فکر شهر» نوشت:

\n\n

از این شماره  بخش جدیدی تحت عنوان «کَل کَل تاریخی» به صفحات فکر شهر افزوده می شود. در این بخش ضمن بررسی و واکاوی ابعاد مختلف چهره ها و شخصیت های برجسته استان بوشهر امکان مباحثه و تبادل نظرات اساتید فن نیز  فراهم خواهد شد. ماجرا از آن جا آغاز شد که آقای مهرداد عارف مطلبی پیرامون یکی از چهره های برجسته ادبی، تاریخی و سیاسی دشتستان یعنی «علی دشتی» به دفتر «فکر شهر» فرستاد.  واکاوی، بررسی،  تائید و حتی رد بخش هایی از این یادداشت به دلیل ویژگی هایی که داشت  اجتناب ناپذیر بود؛ بنابراین از سوی دبیر بخش تاریخ ماهنامه یادداشتی برای نویسنده محترم ارسال شد. نویسنده به این یادداشت پاسخ داد و این روند ادامه یافت. بنابراین تصمیم گرفتیم این مباحثه را تحت عنوان « کَل کَل تاریخی» در این شماره و شماره های بعد تا رسیدن به آنجا که همه زوایای زندگی این نویسنده دشتستانی  مورد بررسی قرار گیرد، ادامه دهیم. امیدوارم مورد پسند خوانندگان قرار بگیرد.

\n\n

بخش اول:

\n\n

\n\n

در این مقاله یادی می کنیم از یک دشتستانی که هنوز نوشته هایش مورد پسند و استناد بزرگان و اساتید فن می باشد.

\n\n

علی دشتی نویسنده، ادیب، روزنامه نگار و سیاستمداری است که زندگی و آثارش را از دو زاویه می توان بررسی و پژوهش نمود:

\n\n

یکی از زاویه سیاسی و دیگری از زاویه ژورنالیستی و ادبی.

\n\n

در دنیای سیاست، هر شخص با هر عملکردی می تواند برای خود، دوستان و دشمنانی بتراشد. چراکه در دنیای سیاست دوستان دیروز دشمنان امروزند و دشمنان امروز می توانند دوستان فردا باشند. در دنیای سیاست آنچه امروز برایش کف می زنند فردا دشنامش می دهند. بنابراین با سیاست کاری نداریم.

\n\n

اما؛ تولد هر شخص زمانیست که دست به کاری می زند و نامش را روی برگ های تاریخ می نویسد. علی دشتی هر چند در سال 1373 در کربلا از پدر و مادری که دست کم دو نسل در کربلا اقامت داشتند به دنیا آمد، اما او در حقیقت در سال 1298 در اصفهان با حمله به قرارداد 1919 متولد شد و در شفق سرخ رشد کرد، بالید و به بلوغ رسید.

\n\n

ولی اگر از پیوستگی علی دشتی به دشتستان بخواهیم نشان بگیریم علاوه بر پدر و مادرش که از اهالی دشتی و دشتستان بودند، او پس از تحصیلات حوزوی به همراه خانواده اش به ایران آمد و حدود یک سال را در دشتی و برازجان گذرانید که اتفاقا مدتی هم مهمان آیت اله مجاهد – شیخ محمد حسین مجاهد برازجانی – شوهر عمه اش بود.

\n\n

سپس به شیراز رفت در دو سه ماهی که در شیراز بود در یکی از روزنامه ها مطلبی نوشت که عوام را خوش نیامد و به قول رکن زاده آدمیت قصد جانش کردند و او به اصفهان رفت و مدت پنج ماهی آنجا بود که قرارداد 1919 در روزنامه ی «رعد» منتشر شد و روحانی جوان را برآشفت و دست به قلم برد و علیه آن نوشت که سر و صدای زیادی بپا کرد و دشتی تازه ای متولد شد. 

\n\n

\n\n

علی دشتی

\n\n

دشتی به تهران رفت، در روزنامه های ستاره ایران و مهر با قلمی تند و تیز مقالاتی نوشت و مطرح شد؛ تا جائی که تامینات او را توقیف و پس از ده روز بازجوئی از ایران اخراج کرد. کابینه وثوق الدوله ـ دست اندر کار انعقاد قرارداد 1919 ـ کمی بعد سقوط کرد و علی دشتی از نیمه راه بازگشت و به همین دلیل در زمان رئیس الوزرائی سپهسالار ـ محمد ولی خان تنکابنی ـ دستگیر و زندانی شد که پس از مدتی به وساطت سید محمد صادق طباطبائی، آزاد شد؛ دلیل این حبس و تبعیدها مخالفت سرسختانه دشتی با قرارداد 1919 و حمله شدید او در مقالاتش به این موضوع بود.

\n\n

تا بالاخره اسفند 1299 رسید؛ کودتای رضا خان میرپنج طومار کابینه را پیچید و سید ضیاءِ الدین طباطبائی روزنامه نگار، صاحب امتیاز روزنامه رعد نخست وزیر شد و مدت 90 روز در این مقام ماند و تشکیل کابینه ای داد که به کابینه ی سیاه معروف شد.

\n\n

در آغاز کابینه ی سیاه، سید ضیاءِ دستور دستگیری همه سرجنبانان مملکت را صادر کرد. یکی از این دستگیرشدگان علی دشتی بود که تا پایان دوران حکومت سید ضیاءِ الدین به مدت صد روز در باغ سردار اعتماد به همراه دیگران زندانی بود. کتاب ایام محبس حاصل این سه ماه زندان است. نوشته ای سیاسی که به قلمی احساساتی نوشته شده، چیزی مانند حبسیه های مسعود سعد سلمان. هنوز هم بعد از نود سال خواندنش انسان را مجذوب می کند.

\n\n

کاری به کج دار و مریزهای سیاست مدارها و سیاست بازهای آن زمان ندارم.

\n\n

دشتی که آن زمان خود را به نام یک نویسنده سیاسی، یا سیاسی نویس ثابت کرده بود و البته با قلم جوشانی که داشت در اسفندماه 1300 امتیاز «شفق سرخ» را گرفت که اولین شماره ی آن یازدهم اسفندماه 1300 منتشر شد.

\n\n

روزنامه شفق سرخ تا سال 1306 بارها و بارها توقیف شد. هرچند علی دشتی صاحب امتیاز، سردبیر و نویسنده روزنامه از سال 1302 به عنوان نماینده بوشهر در مجلس شورا بود اما مقالات تند و تیز دشتی به مذاق رضا شاه خوش نمی آمد و روزنامه را بارها به محاق توقیف کشاند.

\n\n

ولی همچنان مقالات او در همان روزنامه منتشر می شد و همچنان گاهی باعث توقیف روزنامه می گردید، تا در سال 1314 برای آخرین بار در اوج قدرت استبدادی رضا شاه، علی دشتی و روزنامه شفق سرخ توقیف شدند. پس از 14 ماه دشتی از حبس درآمد ولی شفق سرخ هرگز.

\n\n

و مرحله سوم زندگی علی دشتی از اینجا آغاز می شود؛ در دوران حکومت رضا شاه در عرصه قلم و سیاست یا باید سر می دادی یا سکوت می کردی، علی دشتی تا نزدیک سر دادن رفت ولی سکوت را به مرگ ترجیح داد و از یک سیاسی نویس که خودش هم می دانست آن همه نوشته راه به جائی نبرده، به یک ادبی نویس بدل شد؛ پس در سال 1306 سردبیری شفق سرخ را به مایل تویسرکانی سپرد و خود را از آن کنار کشید. از آن به بعد فراغتی و کتابی و گوشه چمنی.

\n\n

در سال 1322 دو مجموعه داستان به نام های جادو و فتنه از او منتشر شد و این آغاز ظهور دشتی به عنوان یک نویسنده بود. سپس سال 1325 که مجموعه مقالات غیر سیاسی دشتی که همه درباره مسائل ادبی بود به نام سایه او منتشر شد و یک مجموعه داستان دیگر به نام هنر که اولین چاپ آن سال 1333 منتشر گردید.

\n\n

علی دشتی که خانه اش محل گرد هم آئی فرزانگان و ادیبان زمان خودش بود، بعد از شهریور بیست هم که به عنوان نماینده مجلس موضوع جواهرات سلطنتی را مطرح کرد که ممکن است توسط رضا شاه، هنگام تبعید از ایران خارج شود، دوباره مطرح شد. در سال های جنگ، که تقریبا هیچ سانسوری بر مطبوعات نبود دیگر مسایل را پی گیری نکرد و به نویسندگی ادبی ادامه داد.

\n\n

حاصل این دوری و عزلت گزینی از مسایل و شلوغ کاری های سیاسی، نزدیکی بیشتر او با ادیبان زمانه بود که باعث تولد آثار ارزشمندی گردید که امروز مرجع بسیاری از پژوهشگران است. آثار بدیعی همچون: نقشی از حافظ است، سیری در دیوان شمس، در قلمرو سعدی، شاعری دیر آشنا (درباره خاقانی )، دمی با خیام، کاخ ابداع، پرده پندار، نگاهی به صائب ( درباره سبک هندی)، عقلا بر خلاف عقل که انتقادی بر تذکره الاولیاء شیخ عطار درباره صوفیان است و همچنین کتاب در دیار صوفیان بحثی در اصول تصوف و مبادی فلسفی آن که «دنباله ی پرده پندار» محسوب می شود.

\n\n

دشتی با تسلطی که به زبان عربی داشت چند کتاب هم از عربی به فارسی ترجمه کرد.

\n\n

1. اعتماد به نفس از ساموئیل اسمایلز. 2. تطور ملل از گوستاو لوبون. 3. سر تفوق ملل انگلوساکسون در چیست؟ از آرمون دومولن.

\n\n

علی دشتی طلبه ای که با حسی پرشور در سال 1297 به ایران آمد، زیر و بالای سیاست را دید و دست آخر عزلت گزید و نویسنده برجسته ای شد. گرچه علی دشتی سیاستمدار که اصالتا بچه ی دشتستان بود، به تن در سال 1360 در سن 87 سالگی در تهران درگذشت و در امام زاده عبداله شهر ری به خاک سپرده شد، اما علی دشتی نویسنده همچنان زنده است و کتاب ها و آثار ادبی کم نظیرش هنوز در کتابخانه ها به ما خوش آمد می گوید و وسوسه خواندن را در مخاطبان خود برمی انگیزد...

\n\n

ادامه ی این مباحثه ی مکتوب پیرامون «علی دشتی»، در ماهنامه ی «فکر شهر» منتشر شده و در آینده نیز، در این پایگاه خبری، بازنشر خواهد شد.

\n

ارسال نظر
آخرین اخبار
مطالب بیشتر