فکرشهر: میدان مرکزی بندر انزلی یا میدان امام خمینی (ره) بیش از ۲۰ سال است که سردرگم طرح‌ها و برنامه‌های بازسازی است. این میدان به‌عنوان نماد اصلی شهر سال‌هاست که چهره زیبنده‌ای برای خوشامدگویی به مسافرانی که این بندر را برای گردشگری انتخاب می‌کنند، ندارد و حالا نه تنها جاذبه‌ای برای مسافران و حتی مردم بومی این شهر ندارد بلکه دیدن خرابه‌های اطراف میدان به دافعه‌ای تبدیل شده تا همه از این دورنما گریزان شوند.
به گزارش فکرشهر، روزنامه «ایران» در ادامه نوشت: بافت ناهمگون ساختمان‌های ضلع شرقی میدان با معماری امروزی و بافت تاریخی ضلع غربی میدان حکایت از گره کور کلاف سردرگم حل مشکل این میدان دارد که حالا هویت خود را گم کرده است. در این میان قوانین حفظ و مرمت بناهای تاریخی از سوی میراث فرهنگی و درخواست‌های مردم و مالکان و بناهای اطراف میدان و اختلاف نظر مسئولان شهری برای تعیین تکلیف بهسازی میدان چنان به درازا انجامیده که پای وزیر میراث فرهنگی را هم به این معرکه کشانده و همه امیدوارند این گره باز شود.
کارشناسان حوزه شهری معتقدند با وجود آنکه بافت تاریخی میدان انزلی ثبت میراثی شده و برخی ساختمان‌های این منطقه مانند «قندچیان»، «شهرداری»، «برج ساعت»، «هتل گل سنگ»، «هتل تهران» و «ساختمان دادگستری» هم به ثبت رسیده و حفظ ماهیت تاریخی این بناها بسیار مهم است اما با ادامه این روند بدون شک در سال‌های آینده مردم شهر انزلی وارث ساختمان‌های مخروبه خواهند بود.
موسی زنجانخواه - رئیس شورای شهر بندرانزلی - در خصوص وضعیت نابسامان این میدان اظهار داشت: از آنجا که بافت فرسوده و بافت تاریخی درهم‌تنیدگی دارند متأسفانه در سال‌های اخیر نسبت به نگهداری بافت‌های فرهنگی کم‌کاری شده و در برخی مناطق ساختمان‌های قدیمی چهره نازیبایی به شهر داده‌اند. یکی از این مناطق میدان اصلی شهر انزلی است. این میدان به‌همراه بسیاری از ساختمان‌های اطراف آن در فهرست آثار تاریخی ثبت شده‌اند و میراث فرهنگی بر رعایت ضوابط خود برای مرمت و ساخت بنا در این منطقه اصرار دارد.
وی با اشاره به اینکه مالکین چندین بار برای بهسازی و بازسازی ساختمان‌های قدیمی اعلام آمادگی کرده‌اند، افزود: مبنای ارتفاع اعلام‌شده از سوی میراث فرهنگی برای ساخت و ساز در میدان انزلی ۸/۵ متر است اما به‌دلیل به صرفه‌نبودن رقم ارتفاعی اعلام‌شده، برخی از مالکان رقم ارتفاعی بالاتری را تقاضا دارند و همین مسأله سبب ایجاد چنین وضعیتی در این منطقه شده است. ضوابط میراث فرهنگی یکی از محکم‌ترین ضوابط و قوانین در کشور است که متأسفانه به‌دلیل بی توجهی به آن در کشور و همچنین عدم تقویت بنیه مالی میراث فرهنگی متأسفانه شاهد آن هستیم که میراث فرهنگی امروزه بدون داشتن توان حمایت مالی از صاحبان ملک، متولی حفاظت از ساختمان‌های فرسوده شده و این امر پسندیده نیست. آنچه میراث فرهنگی می‌گوید با آنچه مردم مطالبه دارند در بعضی از نقاط تقابل دارد.
خط افق زیبایی در انزلی نخواهیم داشت
زنجانخواه ادامه داد: باوجود آنکه هتل تهران با ارتفاع بالای ۱۴ متر در بافت تاریخی میدان انزلی ساخته شده اما مالکان بناهای قدیمی اجازه ساخت و ساز بیش از ۸.۵ متر ندارند. همین موضوع یک ناهنجاری را در مجموعه ساختمان‌های میدان انزلی ایجاد کرده و با ادامه این روند ما در سال‌های آینده هرگز خط افق زیبایی در انزلی نخواهیم داشت. در حال حاضر سیمای میدان اصلی شهر انزلی شبیه مناطق بمباران‌شده است و دوستان میراث فرهنگی باید به این نکته توجه داشته باشند که بخش زیبایی‌شناسی در شهر حتماً باید مورد توجه قرار بگیرد. پیشنهاد مالکان و مدیران شهری این است که ساختمان‌های هتل تهران و هتل گل سنگ را که در همان محوطه ساخته شده‌اند، ملاک قرار دهیم. اگر این کار انجام شود می‌توانیم بسیاری از ساختمان‌های قدیمی را همتراز با ساختمان‌های جدید بازسازی کنیم.
وی با اشاره به برگزاری جلسات متعدد توسط نماینده مردم انزلی در مجلس با وزیر میراث فرهنگی در راستای ایجاد تغییراتی در ضوابط برای رفع مشکلات ساخت و ساز و مرمت بناها در میدان تاریخی شهر انزلی، افزود: در جلسه‌ای که با مدیران و کارشناسان میراث فرهنگی برگزار کرده‌ایم در این خصوص تصمیمات جدیدی گرفته شده است. همچنین در دیداری که نماینده استان با آقای مونسان وزیر میراث فرهنگی داشته‌اند نیز در این‌باره صحبت‌هایی شده و منتظر یک تصمیم منطقی و مبتنی بر نگاه علمی و فنی از سوی میراث فرهنگی هستیم. معتقدم اینکه ما بر ضوابط میراث اصرار داشته باشیم و بدون توجه به شرایط فعلی تصمیم بگیریم هیچ توجیهی ندارد. ما باید شرایط محیطی را در نظر بگیریم.
نماد شکست مدیریت شهری
رئیس شورای شهر بندرانزلی با بیان اینکه ما در شورای شهر یک دیدگاه زیبایی‌شناختی نسبت به معماری داریم، خاطرنشان کرد: در حال حاضر ضلع شرقی میدان هیچ تناسبی با بافت غربی آن که یک بافت تاریخی است، ندارد. در سال‌های اخیر ساختمان بانک در این محوطه با جداره‌های جدید ساخته شده و میراث فرهنگی هیچ اقدامی برای جلوگیری از این ساخت و سازها انجام نداده است. شورای شهر در آن زمان بیش از هفت سال مقاومت کرده و پایان کار به این ساختمان‌ها نداد اما میراث اصلاً به این قضیه ورود نکرد در حالی که باید در این زمینه اقدام می‌کرد و نمی‌گذاشت بانک‌ها خارج از جداره نمای میدان باشد.
این مقام مسئول با تأکید بر اینکه در حال حاضر میدان انزلی داستان شکست مدیریت شهری در استان است، اظهار کرد: متأسفانه پیگیری‌های امور مربوط به میراث فرهنگی و بناهای تاریخی خسته‌کننده است و در نهایت کارشناسان ملی در پایتخت تصمیم‌گیرنده هستند و بسختی می‌توان تغییراتی در قوانین میراث فرهنگی ایجاد کرد اما امیدواریم با استفاده از توانمندی‌های نماینده مردم انزلی در مجلس شورای اسلامی، یک بار برای همیشه مشکل میدان تاریخی شهر حل و فصل شود. اگر ما این رویه را ادامه دهیم در سال‌های آینده وارث ساختمان‌های فرسوده خواهیم بود.
تدوین قوانین حفاظت از بافت تاریخی میدان انزلی از سوی وزارت میراث فرهنگی
مسعود حلاج پور - مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان - با تأکید بر اینکه بافت تاریخی بندرانزلی بشدت در خطر قرار گرفته است، اظهار کرد: شرایط ساختمان‌های تاریخی انزلی جزء استثنائات است. ۲۳ ساختمان تاریخی در این شهر وجود دارد که ۲۱ مورد آن در اختیار دستگاه‌های دولتی و ۲ مورد در اختیار بخش خصوصی است.
وی با تأکید بر اینکه قوانین حفاظت از بافت تاریخی میدان انزلی از سوی وزارت میراث فرهنگی تدوین و به تمامی دستگاه‌های استان ابلاغ شده است، افزود: بر این اساس میزان حریم، اندازه خط آسمان، مبنای ارتفاعی و نوع کالبد جداره ساختمان‌های تاریخی با بررسی‌ها دقیق اسناد تاریخی موجود تعیین شده و تغییر مبنای ارتفاعی عملاً به منزله دست‌بردن در تاریخ است. ما نمی‌توانیم کاری بر خلاف قوانین وضع‌شده انجام دهیم.
تغییر احتمالی مبنای ارتفاعی میدان انزلی
حلاج‌پور با اشاره به پیگیری‌های انجام‌شده در این زمینه ادامه داد: جهت بازنگری در خصوص تغییر احتمالی مبنای ارتفاعی میدان انزلی تمام مدارک و اسناد مربوط به این بافت تاریخی به وزارت میراث فرهنگی ارسال شده تا بعد از بررسی‌های دقیق در صورت صلاحدید در این زمینه بازنگری شود. در اسناد تاریخی میدان انزلی همه ساختمان‌ها دارای مبنای ارتفاعی مشخص هستند. مالکانی هم که بناهایی را در محدوده این میدان خریداری کرده‌اند نسبت به این موضوع اطلاع داشته‌اند و الان ما نمی‌توانیم مجوز ساخت و ساز را برخلاف قوانین برای آنها صادر کنیم اما ما همواره در جهت تعامل با بخش‌های خصوصی و دولتی اقدام کرده‌ایم البته مالک نیز حق دارد منافع خود را در نظر بگیرد.
به‌گفته مدیرکل میراث فرهنگی گیلان بر اساس ماده ۲۷ قانون برنامه ششم توسعه اگر بناهای تاریخی در اختیار دستگاه‌های دولتی، توجیه اقتصادی برایشان نداشته باشد می‌توانند براساس قانون با واگذاری به بخش خصوصی نسبت به تغییر کاربری ساختمان‌های ثبت‌شده اقدام کنند و با تبدیل آن بنا به کافه‌موزه، موزه یا بوم‌گردی برای توسعه گردشگری مورد استفاده قرار گیرد. ساختمان تاریخی دادگستری انزلی نیز با تفاهمنامه‌ای که بین اداره کل میراث و اداره کل دادگستری منعقد شده به موزه اسناد دادگستری و موزه ورزش تبدیل می‌شود.
