در جریان آتش سوزی صورت گرفته در برج شهید تندگویان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، علی رغم خساراتی هر چند ناچیز در مقابل خسارات روزمره صنعت نفت حتی در همان منطقه، اما به دلیل اهمیت درس آموزی آن تجارب ارزشمندی را نیز با خود حاصل داشت. برای بررسی این رخداد و مرور تجربیات حاصل شده بهتر است ابتدا به معرفی اجمالی ساختمان شهید تندگویان بپردازیم .
بر اساس سوال نگارنده از یکی از دست اندرکاران ساخت در شرکت پتروپارس این ساختمان دارای ارتفاعی بیش 70 متر و دارای پانزده طبقه و زیربنایی بیش از 21 هزار مترمربع می باشد. ساختمان شهید تندگویان به عنوان ساختمان مرکزی سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس شناخته می شود.
دفاتر اغلب مدیران سازمان از جمله دفتر مدیریت عامل در این ساختمان مستقر بود . بنا به اطلاعات منتشره در فضای مجازي، طبقات هفت تا چهارده ساختمان یاد شده صد درصد تخریب شده و طبقات پایین تر نیز سالم مانده است. به نظر می رسد بنا بر آنچه رخ داده است، توانایی مهار آتش در منطقه فقط برای ساختمان های حداکثر تا ارتفاع شش طبقه وجود دارد. به عبارتی با امکانات موجود آتش نشانی در منطقه اعم از شرکت های نفتی و شهرداری ها فقط قادر به مهار آتش تا ارتفاع 30 متر را دارند و باید برای این نقص مهم بویژه برای ساختمان ها و برج های پتروشیمی تدابیری عاجل اندیشید.
علی رغم حضور بیش از 20 دستگاه خودرو آتش نشان و نزدیک به 150 نفر آتش نشان حرفه ای از صنعت نفت، شرکت ها و نهادهای مختلف، تکثر مراکز تصمیم گیرنده عدم اطفای حریق تلنگری مهم است. به نظر می رسد اعمال مدیریت یکپارچه در حوزه ایمنی، بهداشت و محیط زیست که به اختصار HSE خوانده می شود، امری حیاتی باشد.
هر چند که سیاست مهندس زنگنه وزیر نفت برای ارتقای جایگاه سازمان منطقه ویژه در معادلات منطقه و اعمال ارشدیت این سازمان ستودنی است اما تحقق این مهم نیازمند اراده جدی تری توسط مسوولین ذیربط در وزارت نفت و برنامه ریزی عملیاتی برای تحقق این مهم است. مثلا عدم تامین تجهیزات آتش نشانی دورپرتاب را نمی توان به شرکتهای فرعی نسبت داد و باید دلیل آن را در وابستگی ها و عدم استقلال تصمیم گیری در مناطق و اتصال بند ناف آنها به واحدهای ستادی وزارتخانه جستجو نمود. البته ناگفته نماند بنا بر آنچه در رسانه ها آمده، وزیر نفت به صورت ویژه بخشنامه اعمال ارشدیت سازمان در حوزه حراست و نیز HSE را ابلاغ کرده اند و در حال حاضر مدیریت ارشد حراست منطقه ویژه نیز به استناد همین دستورالعمل در حال اجرای برنامه جامعی برای حفاظت و حراست از تاسیسات و کمپ های منطقه می باشد و در این زمینه توفیقاتی نیز حاصل شده است اما برای هماهنگ سازی فعالیت ها در حوزه HSE به اراده و امکانات بیشتری نیاز است .
در بخش هایی از شبکه های اجتماعی و برخی رسانه های مجازی این پرسش پیش آمده که چرا همزمان با احداث این بنا، به مقوله ایمنی در ساختمان چندان توجه جدی نشده است. واقعیت آن است که از نظر کارشناسان مربوطه در پارس جنوبی، در زمان احداث این بنا توسط شرکت پتروپارس برخی تخلفات و بی توجهی به مقررات ساخت و ساز رخ داده که اکنون پس از چند سال اثرات آن نمایان شده است. طبق مقررات ارتفاع ساختمان های اداری در منطقه حداکثر 15 متر می باشد. فراموش نکنیم که آتش نشانان موفق به مهار نسبی آتش در طبقه ششم ساختمان شهید تندگویان شده اند. ضمن آنکه همان وقت توسط کارشناسان امر به مسوولین مربوطه درباره نقض شدن مقررات ایمنی توسط پتروپارس به واسطه ارتفاع ساختمان شهید تندگویان هشدارهای لازم داده شد اما مدیران ارشد وقت سازمان که این ساختمان را از شرکت پتروپارس خریداری کردند، التفاتی به این هشدارها نداشته اند.
ظاهرا اخیرا و با تغییر مدیرعامل، بارها در جلسات عمومی و شاید خصوصی بر اتخاذ راهکاری برای پیش بینی چنین رخدادی تاکید شده بود و بر همین اساس طبق آنچه در پایگاه اطلاع رسانی سازمان آمده اعتبارات لازم برای نصب رینگ های آتش نشانی و خریداری تجهیزات مربوطه تخصیص داده شد و حتی دو ماه پیش نیز پیمانکار مربوطه طی مناقصه ای انتخاب و در حال اجرای این پروژه برای کل ساختمان های منطقه ویژه بوده است . یکی از مدیران مياني سازمان به نگارنده گفت در همان زمان خریداری این ساختمان توسط سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس از شرکت پترو پارس، برخی مدیران سازمان علنی به مدیرعامل وقت برای عواقب عدم رعایت الزامات ایمنی در این ساختمان هشدارهایی داده بودند اما تنها دستاورد این هشدارها گوشمالی هایی بوده که در آن مقطع زمانی نصیب این مدیران شده بود. از جمله این مدیران، یکی همین مهندس یوسفی مدیرعامل فعلی سازمان منطقه ویژه است که بنا به شنیده های تایید نشده حتی به صورت مکتوب مواردی از تخلف شرکت پتروپارس را اعلام نموده بوده است .
نکته دیگری که از قبل این رخداد تلخ حایز اهمیت است لزوم توجه مدیران ارشد شرکت ملی نفت و وزارت نفت به چنین مقولاتی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس است. قطعا پیش از این بارها مسوولان شرکت های نفتی در کلیه مناطق عملیاتی تقاضای توجه به مقوله ایمنی در مناطق اعم از خشکی و دريا و لزوم تخصیص اعتبارات کافی برای ارتقای سطح ایمنی در مناطق را داشته اند و از این رو، بزرگ ترین درس این حادثه برای مدیران ارشد نفتی نیز توجه جدی تر و واقعی به نیازها و الزامات محیط های صنعتی خصوصا در پارس جنوبی است . این حادثه علی رغم مهیب بودن آتش و مشارکت تعداد زیادی آتش نشان و حضور گسترده مردم در محیط اطراف ساختمان، خوشبختانه تلفات انسانی نداشت و این یکی از بزرگ ترین دستاوردهای مثبت این اتفاق است، آن هم در حالتی که افرادی در طبقات گرفتار بوده اند. به لحاظ ارزش های حرفه ای قیمت جان انسان ها هر چند به تعداد کم، از ارزش مستغلات هر چند زیاد بالاتر است .
امید است مسوولین امر در وزارت نفت ضمن توجه جدی تر به مقوله ایمنی در منطقه ویژه، با اتخاذ تدابیری هوشمندانه و تصمیماتی کلان چنان رفتار نمایند که شاغلین صنعت نفت و مردم ساکن در مناطق پیرامونی تاسیسات نفتی به این باور برسند که جان آنها و ایمنی و سلامت آنها برای مدیران ارشد نفتی حایز اهمیت ویژه بوده و اعتبارات مرتبط با ایمنی با چوب خست و تنگ نظری های مرسوم بودجه ریزان مواجه نشود.
منبع:دانش نفت
