فکرشهر ـ غلامرضا راستان*: از آن جایی که مربیان مهدها نقش اصلی والدین را در مراکز پرورشی ایفاء می نمایند، لذا به یقین می توان اذعان کرد که مهدهای کودک، مهم ترین و اصیل ترین نهاد تربیتی و پرورشی برای کودک به شمار می آید.
با توجه به این موضوع که کودکان در شش سال اول زندگی، شخصیتشان شکل می گیرد و سن شش سالگی را سن طلایی برای رشد و پرورش کودک نامیده اند، اهمیت مساله مشخص می شود. در این راستا، مهدهای کودک، نقش پل ارتباطی بین کودک و اولیا را بر عهده دارند و می توانند کودک را از آن سوی مرزهای ناشناخته، به سوی مرزهای روشن و شناخته شده هدایت نمایند. انجام این فریضه مهم، مستلزم عبور دو طرفه مربیان و اولیا از پل ارتباطی و ایجاد همبستگی و زمینه شناخت کودک در ابعاد مختلف روحی، تربیتی و عاطفی او می باشد. اتحاد بین مهدها و خانواده ها می تواند بسیار گسترده و در طیفی همه جانبه صورت پذیرد. تشکیل انجمن اولیا و مربیان، ثبت مشخصات روحی و عاطفی و اجتماعی کودکان و بررسی وضعیت زیستی کودکان، مهم ترین ابزار در جهت افزایش رشد ذهنی و اجتماعی کودکان به کار گرفته می شود.
یقینا هرچه جوامع امروزی درجاده تکنیک و صنعت سرعت بیشتری به خود می گیرد، مساله تعلیم و تربیت نیز تکنیک و روش های خاص روز را می طلبد، زیرا که ابعاد عاطفی کودک، تحت تاثیر زندگی ماشینی و مدرنیزه قرار خواهد گرفت. بنابراین در جوامع صنعتی امروز، نیاز به مربیان متخصص در زمینه آموزش و پرورش که می توان گفت در حقیقت مادران دوم کودکان و یا برخی مواقع بنا به شرایط خاص اجتماعی و اکولوژی و اقتصادی، مادران اولیه کودک به حساب می آیند، بیشتر محسوس می شود.
به عقیده روانشناسان مشهور، بین مادران و کودکان و مدارس یا مهدها، یک رابطه سه جانبه مثلثی وجود دارد که محور این مثلث کودک است و دو طرف دیگر، مربی و اولیا قرار دارند. کودک، آنچه را که در خانواده آموخته و یا از همسالان و هم بازی ها در کوچه و جامعه یاد گرفته است، قطعا به دیگران انتقال می دهد وآنچه را که در مهد می آموزد، به خانواده منتقل می کند و در این راستا، توجهی به خوب و بد بودن کار و عمل خود ندارد؛ بلکه صرفا نقش انتقال دهنده را بر عهده دارد؛ اما اینجا کار مربی، هدایت و ارشاد کودک و راهنمایی او در محیط مهد ایت که می تواند اعمال مثبت و خوب را تقویت و اعمال زشت و ناپسند را از ذهن کودک پاک نماید، که این امر مستلزم همان ارتباط تنگاتنگ بین والدین و مربیان است.
برنامه های ذیل، از جمله مواردی است که از طریق مهدهای کودک در ارتقای دانش و آگاهی تربیتی والدین موثر است:
1. توجیه علل رفتاری کودک در شرایط مختلف زیستی، عاطفی و روحی برای اولیا و آگاه نمودن آنان در زمینه شناخت کودک.
2. آگاهسازی والدین ازعلل آسیب ها ی اجتماعی ناشی از عدم آگاهی از مسائل تربیتی توسط مشاوران، مربیان و مددکاران و کارشناسان اجتماعی.
3. اجرای برنامه های آموزشی در زمینه چگونگی شگل گیری آسیب های اجتماعی.
4. انتقال ارزش های فرهنگی و مذهبی به اولیا و محو نمودن ضد ارزش ها از محیط زیستی کودک.
5. ایجاد محیط و فضایی دوستانه بین کودک و اولیا.
6. اجرای برنامه مشاوره و مددکاری در مواقع لزوم از طریق مشاوران و مددکاران اجتماعی.
7. آموزش غیر حضوری اولیا از طریق جزوات آموزشی، بولتن، تراکت، بروشور و کتابچه های ویژه تعلیم و تربیت.
8. معرفی الگوهای هنجار و ناهنجار برای والدین از طریق مربیان.
9. تشریع و توجیه عوامل بازدارنده رشد کودکان در مقاطع مختلف سنی برای والدین.
از آن جایی که مربیان هر ساله ملزم به کشف و فراگیری آخرین یافته های علمی و آموزشی در زمینه تعلیم و تربیت هستند، لذا طبق بررسی های به عمل آمده، این نتیجه حاصل شده که کارشناسان مسائل اجتماعی، نقش موثری در جهت رفع مشکلات رفتاری کودکان داشته اند.
باید اذعان کرد که بعد از محیط خانواده، محیط مهدها و مراکز آموزشی، قدرتمندترین عوامل در زندگی کودکان و ساماندهی وضعیت زیستی آنان خواهد بود، لذا هیچکدام از این دو نهاد، نباید یک طرفه و به تنهایی برای کودک برنامه ریزی نمایند.
پیشرفت آموزشی، علمی، تحصیلی، ایجاد اعتماد به نفس و مهارت های اجتماعی، موقعی تحقق می یابد که پیوندی همیشگی بین مهدها و اولیا برقرار شود.
*کارشناس بازنشسته سازمان بهزیستی
