فکرشهر: کارگاه آموزشی «حقوق شهروندی منفی یا مقاومتی» به همت مجمع جوانان اصلاح طلب شهرستان دشتستان و با تدریس محمد آقایان حسینی، دکترای حقوق بین الملل و استاد دانشگاه های استان بوشهر در سالن خلیج فارس آبپخش برگزار شد.
به گزارش فکرشهر از روابط عمومی مجمع جوانان اصلاح طلب دشتستان، محمد آقایان حسینی در این کارگاه آموزشی گفت: روابط نابرابر میان حاکمیت و مردم از یک سو و تضییع حقوق شهروندان توسط اغنیا و قدرتمندان در طول تاریخ به ملتها آموخته است که با تأسی به تعالیم پیامبران الهی و اندیشه هایی که بعدها تحت مکتب حقوق طبیعی دسته بنده شدند، همواره بایستی به دنبال راهکارها و راهبردهایی باشند که از تضییع حق های انسان ها، خصوصا حق هایی که مربوط به جان، مال، آبرو، مقام و شأن انسانی آنها است، جلوگیری کنند.یعنی حق هایی را شناسایی و تثبیت کنند که حاکمیت ها را محدود و مکلف کند و جان و مال و آبروی مردم را از تعرض و اراده خودکامانه حاکمان و قدرتمندان در امان نگه دارد.
وی ادامه داد: از این رو از قرن هفدهم میلادی اندیشه صاحب نظران عصر روشنگری موجب ترویج افکار انقلابی در اروپا شد و بنای شناسایی حق هایی را گذاشت که بعدها به حقوق بشر و شهروند معروف شدند. این حق ها اساسا به دنبال صیانت از انسان و حق های بنیادین او در برابر قدرت های سیاسی و اقتصادی به وجود آمدند تا نوع بشر را در مقابل تعدی و تجاوز اراده خودسرانه حاکمیت ها و نیز تعرض دیگر شهروندان صیانت کنند.
آقایان حسینی اضافه کرد: مجموعه این حق ها را در ادبیات حقوق اساسی کشورها حقوق و آزادی های اساسی، حقوق و آزادی های فردی، حقوق ملت، حقوق شهروندی و یا حقوق و آزادی های بنیادین انسانی می نامند. اما بر خلاف حقوق بشر که صرفا جلوه ای حق مدار و مطالبه محور و جهانی دارد، حقوق شهروندی نظام حق ها و تکالیفی است که جنبه داخلی دارد و انعکاس گسترده ای از حق های بشری است.
استاد دانشگاه های استان بوشهر ادامه داد: حقوق شهروندی در هر کشوری معمولا در قوانین اساسی مورد شناسایی قرار گرفته است و البته به صورت مبسوط و گسترده در قوانین عادی (مصوبات مجلس) شرح و بسط یافته است. لذا حقوق شهروندی مجموعه حقوق و تکالیفی است که بر اساس قوانین یک کشور طراحی شده است تا از آزادی های اساسی و حق های بنیادینی که یک شهروند مطابق قوانین یک کشور برخوردار است، حمایت و صیانت کند و زمینه را برای تحقق مهمترین مطلوبات شهروندان فراهم آورد.
آقایان حسینی در رابطه با اهمیتآموزش حقوق شهروندی گفت: حق های اساسی و آزادی های بنیادین مهمترین دارایی های بشر مدرن و حاصل زحمات و تلاش های فراوان صالحان و آزادی خواهان هستند و در کشور ما نیز آنچه امروز در قانون اساسی به صورت خاص آمده است حاصل تلاش های ارزنده و افکار بلند امام راحل (ره) و اندیشمندان ایرانی مسلمان، سرمایه فکری عالمان و مردم آزادی خواه ایران است. اگر کسی به دارایی های خود آگاه و از قابلیت های آن مطلع باشد، امکان آن را خواهد یافت تا به بهترین نحو از آنها استفاده کند. از این جهت آموزش حقوق شهروندی مسأله بسیار مهمی است که مورد توجه دولت، قوه قضائیه و نهادهای مدنی کشور قرار گرفته است.
وی افزود: منشور حقوق شهروندی که توسط معاونت حقوقی ریاست جمهوری نیز جمع آوری شد، در همین راستا بود. یعنی تدوین قوانین موضوعه کشور در یک مجموعه، جهت دادن این پیام به جامعه و فراهم کردن این امکان برای شهروندان، که ظرفیت های قانونی کشور در تحقق حقوق شهروندی تا چه اندازه است و باید در گسترش آگاهی ها و شناخت این حقوق فعالانه عمل کرد.
آقایان حسینی ادامه داد: برای درک اهمیت حقوق شهروندی و قوانین ناظر بر آن کافی است در نظر آوریم که هیچ کدام از شئون حیات بشری، مادامی که قوانین مستحکمی از حق های بنیادین او حمایت نکنند، اهمیتی ندارند. لذا جامعه می بایست به حق هایی که دارد آگاه شود و از این آگاهی برای تحقق اهداف والای انقلاب اسلامی که به صورت برجسته در قانون اساسی کشورمان متجلی شده است، بهره بگیرد.
مشاور فرماندار دشتستان یادآور شد: حقوق و آزادی های بنیادینی که تحت عنوان حقوق شهروندی شناخته می شوند، به صورت خاص به دو دسته کلی حقوق منفی یا مقاومتی و حقوق مثبت یا مشارکتی تقسیم می شوند. منظور از حقوق منفی یا مقاومتی حق ها و آزادی هایی است که ناشی از مکتب اصالت فرد و یا فردگرایی بوده و به حاکمیت و جامعه اعلام می کنند که از دخالت در آنچه مربوط به فرد انسان است خودداری کنند. به خاطر آنکه نقش حاکمیت و دولتها در این حق ها سلبی بوده و از آنها عدم مداخله، تعدی و تعرض خواسته می شود این حق ها را منفی یا مقاومتی می نامند.
آقایان حسینی اضافه کرد: این حق ها عبارتند از انواع آزادی ها مانند آزادی بیان، آزادی قلم، آزادی مذهبی، آزادی عقیده و تشکیل اجتماعات، ممنوعیت شکنجه، ممنوعیت بازداشت و توقیف خودسرانه، آزادی در انتخاب محل زندگی، انتخاب همسر، انتخاب شغل و نیز دیگر اصولی که حریم امنی را برای شهروندان فراهم می کند تا از تعدی ها در امان بمانند مانند اصل قانونی بودن جرم و مجازات.
در ادامه مدرس کارگاه، آزادی های منفی یا مقاومتی با شرح و بسط بیشتری مورد توجه قرار داد.
در این جلسه، آزادی های مذهبی، ممنوعیت شکنجه، چگونگی تحقق حقوق شهروندی و ضمانت اجرای حقوق شهروندی و نیز سازوکارهای مربوط به آن مورد سوال قرار گرفت و مدرس کارگاه به آنها پاسخ داد.
همچنین آقایان حسینی در این نشست راهکارهای مبارزه با فساد در کشور و دلایل ناکامی برخی سیاستها در این زمینه را مورد بررسی قرار داد و درباره ضرورت آزادی رسانه ها و افکار عمومی به عنوان رکن چهارم دموکراسی سخن گفت.
وی پیرامون مبارزه با فساد عنوان داشت: تجربه ملتهای مختلف نشان داده است که نظارت های سیستمی و سازمانی تا حدی می توانند جلوی فساد و ناکارامدی را بگیرند و خود ممکن است دچار فساد شوند و آنگاه است که برای هر دستگاه نظارتی، دستگاه ناظر دیگری لازم می آید و این یک دور باطل را تشکیل می دهد. به عبارت دیگر مادامی که آزادی بیان و حاکمیت قانون نداشته باشیم، فساد و اختلاس و ناکارامدی خبر رایجی خواهد بود.
آقایان حسینی نقش فضای مجازی در ایران امروز را به عنوان یک امر مهم در کارامد سازی دستگاه ها و مبارزه با فساد بسیار قابل توجه دانست و اذعان کرد: امروز فضای مجازی عملا رکن چهارم دموکراسی در ایران است و عامل مهمی برای هماهنگ کردن وجدان عمومی برای مقابله با فساد و تحقق حاکمیت قانون است.
