فکرشهر ـ محمد متقی نژاد*: یکی از عناصر مهم در معماری شهری و شهر سازی پیاده راه ها هستند که معمولاً دارای سه قسمت آزاد، خدمات و انتقال هستند.
قسمت آزاد جهت عبور و مرور، قسمت خدمات جهت تعبیه صندلی، تیر چراغ، شیر آتش نشانی، صندوق پست، سطل زباله و درخت یا فضای سبز و قسمت انتقال برای ورود و خروج به قسمت آزاد آن است که در این جا چند اصل لازم به ذکر پیاده راه های شهرمان برازجان را به صورت مختصر به عرض عزیزان می‌رسانم.
اصل اول؛ دسترسی همگانی: رفتار ما با معلولین نشانگر سطح فرهنگ جامعه ماست و پیاده‌رو به عنوان فضایی عمومی باید در دسترس همه شهروندان باشد از جمله افراد روی ویلچر یا با عصا، زنان باردار، افراد سالمند، کودکان، مادران دارای نوزاد در گالسکه و سایر افراد با نیازهای حرکتی؛ در این جهت رعایت دو مورد زیر الزامی است:
1. رمپ ورودی و خروجی: در صورت وجود اختلاف ارتفاع بین پیاده راه و خیابان باید ورودی ها و خروجی های پیاده راه ها به خیابان به صورت رمپ های با شیب 8 درصد باشد. همچنین علاوه بر پله برای ورودی و خروجی ادارات، فروشگاه ها، درمانگاه ها و همه مراکز عمومی تعبیه جک یا رمپ ویژه معلولین الزامی است.
2. خط یا نوار راهنمای نابینایان: یک خط مستقیم و ممتد از سنگفرش ها در وسط پیاده رو باید تعبیه شود که با سطح برجسته خود نابینایان را در مسیر حرکت آن ها راهنمایی کند طوری که اگر نابینایی به کمک آن مسیرش را ادامه داد در چاله ای سقوط یا به دیوار و تیر و مانع دیگری برخورد نکند و به کمک کاشی‌های با طرح برجسته دیگری انتهای مسیر را تشخیص دهد.
اصل دوم؛ امنیت: نور کافی و نبودن چاله و موانع زمینی یا آویز با ارتفاع کمتر از ۲/۲ متر لازمه هر پیاده راهی است اما نکته دیگری که در پیاده راه های شهر ما لازم است اجرا شود، تعبیه کانال های فاضلاب زیر زمینی به جای جدول های عمیق کناره پیاده رو است. در شهر ما برای مثال به جدول پیاده راه خیابان بزرگ نام، دکتر علی شریعتی در مرکز شهر می تواند اشاره نمود که در بعضی از نقاط عمق جدول روباز و بدون نرده آن به ۱/۳ متر نیز می رسد و با این عمق هم در بعضی از روزهای بارانی جوابگو نیست و کاملاً پر و ناپیدا می شود و خطر سقوط در آن برای شهروندان بیشتر می شود. مزایای تعبیه کانال های زیر زمینی و سر پوشیده به جای جدول های روباز عمیق که در مقالات علمی به آن ها پرداخته شده عبارت اند از: اضافه شدن عرض خیابان و پیاده رو؛ ایجاد امنیت برای عابرین پیاده و جلوگیری از سقوط آن ها در داخل نهر و مناسب سازی معابر جهت عبور کودکان و معلولین؛ حذف پل های ناهمگن روی آن ها و زیباسازی محیط های شهر.
اصل سوم؛ دوام و پایداری: با توجه به صرف سرمایه هایی که برای ساخت پیاده راه ها می‌شود، دوام و پایداری آن ها مهم است. اما در شهر ما برآمدگی هایی در سنگفرش پیاده راه ها نمایان شده اند که سطح ناهموار و نامطلوبی برای پیاده روی ایجاد کرده و موجب نازیبایی چهره شهر نیز شده اند. از عواملی که می‌توانند باعث تخریب و یا ایجاد برآمدگی و تورم در سطح سنگفرش پیاده راه ها شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: عدم رعایت درز انبساط، فعل و انفعالات شیمیایی مصالح در بتن، استفاده از مصالح با جذب آب بالا مانند رس و گچ در بتن، استفاده از سیمان ورم کننده، وجود خاک های متورم شونده و وجود سولفات در آب یا مصالح. اما همان طور که به وضوح قابل مشاهده است عامل برآمدگی و تخریب سنگ فرش های پیاده راه های شهرمان، ریشه درختان موجود در پیاده رو ها است و در این خصوص نظرات متفاوتی ارائه شده است؛ برخی گونه درخت را و برخی دیگر آب دادن زیاد، هرس نکردن یا دیر هرس کردن و قرار ندادن قالب محافظ بتنی در محل کشت یا کشت همسطح آن ها با سنگ فرش ها را مورد نقد قرار داده اند. حال چه مشکل از گونه درخت باشد و چه از نحوه کشت و داشت آن، باید مورد برسی دقیق قرار گیرد تا از اتلاف دوباره سرمایه برای بازسازی و یا در ساخت پیاده راه های جدید جلوگیری گردد.
* دانشجوی مهندسی عمران
