فکرشهر: بردخون شهری کوچک در شهرستان دیر است که مهد پرورش بزرگان زیادی در عرصه‌های علمی و دینی بوده است و با داشتن جاذبه‌های گردشگری متعدد می‌تواند میزبان شایسته مسافران نوروزی باشد.
به گزارش فکرشهر از مهر، بردخون شهری در استان بوشهر که شغل اصلی مردم صیادی و کشاورزی است و یکی از بخش‌ها و دهستان‌های شهرستان دیر است که دارای ۲۰ آبادی کوچک و بزرگ است که مهم‌ترین آنها را می‌توان شهنیا، مغدان، بردخون کهنه، زیرود، زیدان، مل سوخته، درواحمد، شیبرم دانست.
پیشینه
بردخون چند سده پیش در کنار خنی(سفره‌های زیرزمینی که به صورت یک گودال دره مانند طبیعی بودند)واقع در شمال شرقی محل کنونی یعنی روستای سجادیه تشکیل شده که به دلیل سکونت در کنار خنی به اهالی آن بردخنی‌ها(برد به ضم اول به معنی کناره و حاشیه می‌گفتند که هنوز نیز استعمال دارد و به تبع، آن محل چنین نامی گرفته و بعدها با تغییراتی (بردخان)شاید به علت تشابه خنی با کلمه خان (یا خانی)و تطابق آن با خورخان و اینکه خوانین در اینجا از جمله خنی ملک زیاد داشتند و سپس با تعابیر اداری و دولتی باز هم به علت غرابت زبان بومی و با تشابه لفظی (بردخون) نام گرفته است.
بردخون در مختصات جغرافیایی ۲۸ درجه و ۴ دقیقه عرض شمالی و ۵۱ درجه و ۳۵ دقیقه طول شرقی در وسعتی بالغ بر ۸۴۷ کیلومتر مربع گسترش یافته و از حدود ۳۵ روستای این بخش اکنون ۳۰ روستا باقی مانده و از این تعداد تنها ۲۱ روستا دارای سکنه است.
بردخون از مشرق و جنوب شرقی با بخش مرکزی دیر همسایه است و از شمال و شمال شرقی با بخش مرکزی دیر و بخش کاکی شهرستان دشتی همجوار است و از جنوب تا روستای کورک – آخرین روستای تابع در جنوب شرقی آن – در همسایگی خلیج فارس، گوش به نجوای موج‌ها سپرده است.
بردخون در سال۱۳۵۹ به عنوان یکی از بخش‌های شهرستان دیر معرفی شد و مرکز این بخش بردخون نو است که از سال ۱۳۷۹ با تاسیس شهرداری به شهر تبدیل شد.
شغل مردم
روزگاری مردم این دیار با کشاورزی سنتی و صیادی امرار معاش می‌کرده‌اند و با کمترین امکانات روزی خود را به دست می‌آورده‌اند اما با وجود پیشرفت کشاورزی، صیادی منطقه به دلیل عدم وجود اسکله و موج شکن و دلسردی صیادان آنچنان که باید پیشرفتی نداشته که نیازمند حمایت و همراهی مسئولان در این زمینه است.
دلیل عمده رونق مشاغلی مانند بقالی، کار در کشورهای حاشیه خلیج فارس بی اعتمادی مردم منطقه به زمستان کوتاه است.
به موازات رودخانه مند یک فقره آب زیرزمینی با عرض ناچیزی موجود است که از روستای کناری تا شیبرم ادامه دارد و همه روستاهای شمال غربی بخش میان این خط زیرزمینی آب و رودخانه مند واقع شده‌اند و گندم و گوجه فرنگی مهم‌ترین محصول آنها است که در گذشته باغ‌های نخل سراسر منطقه را پوشش می‌داده اما به دلیل کمبود آب به مرور خشک شده است.
در زمین‌های بایر منطقه دو دسته گیاه خودرو می‌رویند که دسته اول گیاهانی که مصرف غذایی و دارویی دارند مانند جوسال، توله، خلیلو، هکال ، کاکل، منگک، گل زرد، اوشه، دریمه و تهما و دسته دوم خاربوته هایی است که در منطقه روییده شده‌اند.
سابقه منطقه
با همه جستجوهایی که انجام گرفته تاریخ آغاز دقیق تشکیل و نحوه سکونت آغازین ساکنان اطلاعات جامع و مستندی به دست نیامده و آنچه که موجود است حاکی از این است که بردخون از دیر باز در این کشور پهناور شناخته شده و به‌عنوان یکی از بنادر مهم شناخته می‌شود.
آنچه که به دست آمده و مورد توجه بوده اینکه بندر سی‌نیز و بندریگ از مهم‌ترین مراکز تجاری- بازرگانی روزگار خود قلمداد می شده و بدون شک بردخون مورد نظر محققان بردخون کهنه بوده که از سال۱۳۳۳هجری قمری(۱۹۱۵میلادی) بیشتر بر سر زبان‌ها افتاد.
در زمان جنگ جهانی اول که انگلیسی‌ها بر خلاف اعلام بی‌طرفی ایران به جنوب کشورمان حمله کردند؛ بوشهری‌ها، تنگستانی‌ها و دشتستانی‌ها به فرماندهی رئیس علی دلواری و حمایت روحانیون منطقه به پا خاستند و خالو حسین بردخونی با ۲۰۰ سوار و جنگجو از بردخون به یاری آنان شتافت.
بسیاری از آثار مکتوب که از بردخون و توابع یاد کرده‌اند از دقت کافی برخوردار نیستند در حالی که به روایت بسیاری از قدیمی‌های منطقه هرآبادی نامی داشته که بیان‌گر ویژگی‌های اقلیمی و بومی خاص آن بوده است.
نام های قدیمی در بردخون
نام بسیاری از مکان‌ها یادآور خاطرات و سرگذشت مردم این دیار کهن است که یادگار مانده نظیر لشتی، امسنی، خنی عبدو، خنی مطری، کنار مسجدی، گیاچی، گیارکو، تل بورجوه، سورا، تل جمشیدی، بسی لری، گز تل کاکلی، کنار کاشی، چه وردی احمد، گوده سوری، گوده سید جعفری، چهکو، گزهای خوینی، تل های مشکی، دره باشکوه، دره ارری (اردهایی)، انه کلاتو، گز مزیدی، دوه فریدو، چم دره، توریج، دره زنبوری، اوز واری، دره اولیا، چه خان، چه ملی، جمولی‌های سید حسین، براحمدو، باغ، جبری، باغ سید اسدالله، چهاب گندو، چه رضا، کت فرهادو، سنجر، پاریو، میمنی دو، امیر دیون، استادا، تل ملای وی وی، دوه، سه تلو، چه تحلو، زی زار، کورزار، مسیله ، دری مخکی، بورم (گورو)، سید، کت موه دو، گوده میر حاجی، آمار، بالبالو، اشک تنکو، شیخ ویا، بلادو، تل های حاجی پیر، تل بروی، قلعه چار طاق، قلعه شاداب،اژدی و دهها نام و اصطلاح که به مرور در حال فراموشی است.
جزایر بردخون
جزایر ام‌الگرم و نخیلو که خالی از سکنه و در حدود منطقه بردخون در سواحل جنوبی استان بوشهر، در فاصله کمی نسبت به یکدیگر قرار گرفته‌اند و جزیره نخیلو در حال حاضر بیش از هر چیز محل زیست لاک پشتان خلیج فارس است و اهمیت زیست محیطی قابل توجهی دارد.
جزیره گُرم مقابل شهرستان دیر در خلیج فارس واقع شده و به علت وجود انبوه درختان جنگلی (موسوم به گرم) به همین نام نیز مشهور شده و جزایر مطاف، مرغی، تهمادو و چراغی که در مقابل محدوده بردخون قرار دارند و خالی از سکنه‌اند.
صنایع دستی
عبا بافی از رشته‌های صنعت نساجی است که روزگاری در ایران و به‌ویژه در مناطق روستایی دارای گستردگی فراوانی بوده است. این صنعت در پاره‌ای از نقاط استان بوشهر مانند روستاهای تنگ ارم، بنار آزادگان، زیارت، سعدآباد، بردخون، کردوان سفلی و علیا و حومه شهر اهرم رایج بوده که علاوه بر تأمین نیازهای روستاهای استان به کشورهای حوزه خلیج فارس نیز صادر شده است.
علاوه بر این صنایع دیگری از برگ درخت خرما و اسفنج ها و سنگ‌های دریایی در منطقه ساخته می‌شود که زمانی به عنوان وسیله زندگی و کار استفاده می شده است.
شخصیت‌ها و بزرگان
دین داری، دین باوری و دین ورزی مردم بردخون از طرفی و وجود علمای بزرگواری در بین این مردم خداجوی و مومن از دیگر سوی، از دیر باز، این دیار را کانون علم و ادب و معرفت نشان داده است.
علمای مرحومی مانند شیخ عبدالنبی بحرانی، سید علی رکنی، آقا سید اسدالله رکنی، آقا شیخ محمد بحرانی، شیخ علی بحرانی، حاج سید محمد حسینی در هدایت و گسترش دین و دنیای مردم این دیار و مناطق همجوار نام های بسیاری ماندگاری داشته‌اند.
سید بهمنیار حسینی (متخلصین به مفتون بردخونی) شاعر نام آشنای این دیار است، فایز هم که زادگاه او زیارت دشتی است، در محضر علمای بردخون کسب فیض کرده و الفبای دین و عشق و زندگی آموخته است.
از شیخ احمد زایر عالی طاهر طاهری، حسین اکبری خسروی، رئیس ابول رئیسی و رییس مظفر رییسی نیز اشعاری پراکنده باقی است که قوت و صلابت اشعار شاعران توانمند در آنها موج می‌زند. از زنده یاد شیخ عبدالمهدی بحرانی، زایر محمد حصیری و حاج سید محمد حسینی نیز آثار منظومی به جای مانده است.
اکنون طلاب، دانشجویان و فارغ تحصیلان زیادی از این خطه در سطح کشور دارای اسم و اعتبارند. آیت الله حاج سید احمد رکنی از فضلای ارزشمند عرصه دین و دین پروری است. آیت الله حاج سید هاشم حسینی فرزند مرحوم حاج سید محمد حسینی که مدتی مدیریت حوزه علمیه قم را هم بر عهده داشت و اکنون نماینده استان در مجلس خبرگان رهبری است، از عالمان برجسته جهان تشیع محسوب می‌شوند.
همچنین حجج الاسلام سید حسین و سید علی رکنی (فرزندان مرحوم آقا سید اسدالله رکنی ) و سید علی و سید ابوالحسن حسینی (فرزندان دیگر مرحوم حاج سید محمد حسینی)، حجج اسلام سعیدی، محمودی، بحرانی، واعظ، عاشوری، حاجیانی و … طلاب اهل فضل و آینده دار این دیارند.
علی‌رغم نبود امکانات آموزشی کافی، بسیاری از جوانان دانشگاهی این منطقه تا عالیترین سطوح دانشگاهی رسیده اند و بسیاری از مناصب دینی، فرهنگی و اداری بخش و شهرستان به وسیله فرزندان دیروز و امروز بردخون اداره می‌شود.
وضعیت فرهنگی علمی
اکثر آموزگاران، دبیران به وسیله فرزندان دیروز و امروز بردخون اداره می‌شود و بیشتر آموزگاران، دبیران، مدیران و مسولان امور آموزشی و پرورشی منطقه بومی هستند و تعدادی از جوانان و نوجوانان امروز بردخون دست به قلم و اهل تحقیق و نوشتن هستند که به فضل خداوند آینده روشنی دارند.
تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ هجری خورشیدی، تنها تعداد انگشت شماری از فرزندان این خطه تا سطح دیپلم تحصیل کرده بودند اما به برکت انقلاب نظام مقدس جمهوری اسلامی، اکنون صدها تحصیل کرده در مقاطع دانشگاهی و حوزوی کسب فیض و دانش می کنند.
قدیمی‌ترین حوزه علمیه در این منطقه فعالیت می‌کرده که بزرگان و علمای گرانقدری از این حوزه کسب فیض کرده‌اند و منشا خیر و برکت شده اند.
دوران جنگ تحمیلی نیز برای مردم این دیار دورانی خاطره انگیز و به یادماندنی است و رزمندگانی از این دیار برای دفاع از نظام اسلامی به پاخاستند که سردار شهید یوسف بردستانی و بیش از ۲۱شهید به خون خفته و دهها جانباز و آزاده ثمره این دفاع مقدس پیروز است.
مدارکی در دست است که روزگاری گمرک بردخون فعالیت بسیار زیادی داشته و مردم منطقه به کار تجارت و بازرگانی مشغول بوده اند اما امروز اثری از این در دست نیست.
آینده بردخون همراه با توسعه و پیشرفت خواهد بود زیرا صنایع گازی پارس شمالی و منابع صنعتی و معدنی و کشاورزی و صیادی بی شک باعث ارتقا فعالیت ها خواهد شد و منطقه تغییرات شگرفی خواهد کرد.
هرچند امروز بردخون نیاز به تحولات بیشتر و اساسی تری دارد اما بردخون با وجود مردم مصمم و تحول خواه آینده ای بسیار بهتر از امروز دارد چرا که علم و تخصص و اراده جوانان و نسل آینده ساز بر پیشرفت و توسعه بردخون متمرکز شده و بی شک این تلاش ثمرات زیادی به همراه دارد.
جاذبه‌های گردشگری
بخش بردخون جاذبه‌های گردشگری زیادی نظیر منطقه حفاظت شده مند با گیاهان و جانوران کمیاب وحیات وحش منحصر به فرد، پارک ملی نخیلو، جزایر چهارگانه خان و نخیلو و ام الگرم و تهمادو بهشت پرندگان، رودخانه و پل مند، تپه های ماسه ای، مزارع گوجه فرنگی، امامزاده امیردیوان و کوه درنگ و امامزادها و زیارتگاه های مختلف در شهر و روستاها، سواحل دریا و جنگل های حرا، کنارهای بال بالو، بقایای قدیمی است.
پارک جنگلی سجادیه و مناظر طبیعی و سرسبز شهر و روستاها، بوستان ولایت بردخون نیز آماده حضور هموطنان است و به دلیل اینکه بردخون در مسیر جاده ساحلی بوشهر به دیّر قرار دارد و در آینده میزبان پروژه‌های عظیم پارس شمالی است شاهد پذیرش و ورود تعداد زیادی از مسافران بوده که برخی درمدارس شهر و روستاها و عده ای نیز در پارک های شهر اسکان می‌یابند.
علاوه بر این وجود موزه زیبا و متنوع مردم شناسی بردخون که شامل آثار و تاریخ گذشته پدران و نیاکان مردم این دیار و صنایع گلیم بافی و جاجیم و عبابافی جذابیت‌های بردخون را بیش از گذشته کرده و مشتاقان زیادی را به سمت خود جذب کرده است.
بردخون به دلیل زیرساخت‌ها و استعدادهای طبیعی و انسانی در آینده تبدیل به قطب اقتصادی و فرهنگی و کشاورزی و صنعتی کشور خواهد شد.
