فکرشهر- سیدناصر شهبازی*: اعتیاد آفتی است که افراد معتاد به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه خود را دچار آن می کنند؛ خیلی از افراد برای کم کردن فشارهای زندگی یا تحصیلی رو به مصرف مواد مخدر می‌آورند غافل از آن که بدانند مواد مخدر قادر است زندگی فردی و خانوادگی آنها را نابود کند.
افراد معتاد به خاطر عدم آگاهی از توانای های و استعدادهای خود، نداشتن اراده مستحکم و عدم توانایی در نه گفتن به خواسته های نامعقول دوستان ناباب خود دچار بلای خانمان سوز اعتیاد می شوند. این افراد هیچ گاه اعتیاد خود را قبول نمی کنند و بر این باور نادرست پافشاری می کنند که در هر زمان که اراده کنند می‌توانند مصرف مواد مخدر خود را قطع کنند و مصرف مواد آنها فقط برای کسب لذت یا کم کردن فشار زندگی می باشد که تاوان این اشتباه در واقع باعث نابودن شدن زندگی فرد و حتی خانواده او می شود. در واقع سایه شوم اعتیاد آنها بی شک بر زندگی و آینده فرزندانشان هم تاثیر مخرب می گذارد.
حال بهتر است بدانیم بیماری اعتیاد چیست؟
در گذشته اعتیاد را به دلیل مصرف یک ماده سنتی یا صنعتی می دانستن، ولی در حال حاضر می‌توان گفت هر عملی که به صورت یک الگوی عادت تکرار شود و فقط به منظور کسب لذت باشد و فرد در صورت عدم انجام آن احساس رخوت و بی حالی و کسالت کند و برای رسیدن به آن لذت زمان و هزینه صرف نماید و در صورت عدم انجام آن قادر به فعالیت‌های طبیعی روزانه نباشد مبتلا به بیماری اعتیاد می باشد.
یک فرد معتاد مشکلات فراوانی برای خود، خانواده و جامعه به وجود می‌آورد؛ تصور اکثر افراد جامعه از افراد معتاد به گونه‌ای است که فردی با وضعیت ظاهری نامناسب ژولیده و لباس‌های پاره که در زیر پل ها، کنار جوی آب یا داخل کوچه ها و خیابان ها پرسه می‌زند و برای تهیه هزینه مواد مخدر خود ضایعات و پلاستیک جمع‌آوری می‌کنند ولی همه معتادین چنین رفتار های یا ظاهری ندارد شاید در آینده به این رفتارها دست بزنند.
ولی معتادین هم مثل همه افراد جامعه قبل از شروع مصرف مواد مخدر زندگی عادی داشتند و بعدها به دلیل فشارهای زندگی دوستان ناباب یا اراده ی کم و ... رو به مصرف مواد مخدر آورده‌اند.
یک فرد معتاد شاید در اوایل مصرف خود از نظر ظاهری مشکل خاصی نداشته باشد یا از نظر جایگاه اجتماعی وجه خود را از دست نداده باشند ولی مطمئنا با طولانی شدن روند مصرف و غرق شدن بیشتر در این منجلاب هم ظاهر نا مناسبی پیدا می کنند و هم جایگاه اجتماعی خود را از دست خواهند داد.
جامعه چگونه نقش خود را در قبال این افراد ایفا می کند؟
جامعه با حمایت های خود از طریق:
*سازمان های ذیریط
*متخصصان
* نهاد های دولتی
و یا غیر دولتی (NGO)
و با ارائه راهکارها و آموزشهای لازم به افراد دارای اختلالات مصرف مواد مخدر و یا خانواده‌های آنها کمک زیادی به درمان و بهبود معتادین می کند تا آنها را از منجلات که درون آن افتاده اند نجات دهد.
یکی از سازمان‌هایی که همیشه با افراد مواد فروش و مصرف کننده درگیر است سازمان نیروی انتظامی بخصوص واحد مبارزه با مواد مخدر می باشد.
در واقع وظیفه پلیس مبارزه با مواد مخدر مبارزه با خرید و فروش مواد مخدر کشف باندهای بزرگ و کوچک و خرده فروش ها می باشد که در این راه پر خطر شهیدانی هم تقدیم به جامعه کردند که نام و یادشان گرامی باد.
از دیگر سازمان های که در زمینه بهبود معتادین فعالیت می کند می توان به سازمانی بهزیستی اشاره کرد، که معاونت پیشگیری این سازمان وظیفه ساماندهی معتادین را برعهده دارد.
سازمان بهزیستی با صدور پروانه ی فعالیت برای مراکز ترک اعتیاد در زمینه بهبود بیماران اقدامات شایانی انجام می دهد. کارشناسان واحد پیشگیری این سازمان بر نحوه فعالیت این مراکز نظارت مستقیم دارند که در ادامه توضیحاتی در خصوص مکان کمپ های ترک اعتیاد، چگونگی پذیرش/ترخیص و وظایف پرنسل این مراکز داده خواهد شد.
کمپ ترک اعتیاد یا مرکز اقامتی بهبود و بازتوانی افراد با اختلال مصرف مواد مخدر به مکانی اطلاق می شود که در انجام وظیفه پذیرش و تشخیص نوع موادی که فرد مصرف کرده است از طریق تست های خاص (کیت های تشیخص اعتیاد) صورت می گیرد.
مکان کمپ ساختمانی با فضای بزرگ و اتاق های زیاد که هر کدام از این اتاق ها کارایی مختص به خود را دارند؛ این مکان توسط سازمان بهزیستی بایستی مورد تایید قرار گرفته باشد تا پروانه فعالیت صادر گردد.
*اتاق پذیرش یا ملاقات
*اتاق پزشک
*اتاق روانشناس
*اتاق سهم زدایی یا فیزیک
* اتاق ارامش
*اتاق استراحت خدمت گزاران (وسط کمپ)
...
پرسنل کمپ متشکل از موسس، مدیر داخلی، مددکار اجتماعی، پزشک، روانشناس، مددیار خانواده که وظایف هر کامل طبق پروتکل سازمان بهزیستی مشخص می باشد.
موسس کمپ یا صاحب امتیاز فردی است که اول موافقت اصولی خود را از سازمان بهزیستی دریافت می کند و بعد پروانه فعالیت کمپ ترک اعتیاد بنام او صادر می شود. از وظایف موسس پاسخگو بودن در تمام شرایط به سازمان بهزیستی، نظارت بر پرسنل خود ومشخص کردن مدیر داخلی و تمام کادر کمپ می باشد.
مدیر داخلی وظیفه پذیرش، نظارت بر پرسنل کمپ و ارتباط مستقیم با سازمان بهزیسی و ترخیص را بر عهده دارد.
در بدو ورود(تشکیل پرونده) بیمار جهت کسب رزومه ای کوتاه از قبیل مواد مصرفی، میزان ، دوره مصرف و انگیزه جهت ترک آن انجام می‌گیرد.
مددکاری اجتماعی به وسیله مصاحبه، مشاهده ، شناسایی نکات مثبت و منفی رهجو و با توجه کردن به همین رفتارهای مثبت می تواند حس اعتمادی بین خود و رهجو را تقویت کند که در بحث درمان بسیار کمک کننده می باشد.
همچنین با برگزاری کارگاه های آموزشی برای خانواده که یکی از ارکان اصلی برای پذیرش بهتر خانواده نسبت به فرد معتاد بعنوان بیمار است می تواند مفید باشد.
برای بازگشت دوباره فرد به کانون خانواده و ورود به جامعه، اغلب خانواده ها پس از بهبودی فرد نیز به دید مصرف کننده با ایشان برخورد می کنند لذا جهت تکمیل روند درمان و بهبودی کامل فرد نیاز به مشارکت و آموزش خانواده در زمینه های شناخت بیماری اعتیاد میباشد که این مهم توسط مددکار اجتماعی صورت می گیرد.
وظایف دیگر مددکار اجتماعی پیگیری مشاغل بیماران می باشد؛ اغلب بیماران دارای شغلی ثابت و آبرومند هستند که به علت بیماری اعتیاد از آن فاصله یا اخراج شده اند که نیاز است پس از اتمام دوره و بهبودی و بررسی شرایط اشتغالی بیمار، مددکار با مدارک و خلاصه ای از پرونده درمان فرد به محل کار ایشان مراجع و جهت بازگشت ایشان رایزنی انجام دهد و شرایط را برای برگشت و پذیرش فرد بهبود یافته مهیا کند.
پزشک یا(مسئول فنی)وظیفه تشکیل پروند پزشکی برای بیمار(فردی که قرار است در مرکز ترک کند)، تشخیص سلامت جسمی و صدور برگه سبز سلامت برای بیمارتایید مسئول فنی برای پذیرش بیمار الزامی می باشد.
مسئول فنی هفته ای سه روز در مرکز مستقر می شود. چنانچه بیمار از نظرشرایط جسمی قادر به ادامه دوره نباشد مسئول فنی، بیمار را به مدیر داخلی معرفی کرده و مدیر داخلی طی جلسه ای با شورای مرکزی کمپ در خصوص ترخیص بیمار تصمیم گیری می کنند.
روانشناس: از وظایف روانشناس،تکمیل فرم های ارزیابی، بررس علل و عوامل بوجود آورنده انگیزه مصرف در فرد، دخالت فرد در روند درمان و دریافت پیشنهادات فرد دلایل بوجود آمدن وسوسه مصرف مواد و راه های مقابله با آن در جلسات متعدد می باشد؛ برگزاری جلسات مشاوره گروهی، ایجاد کارگاه‌های آموزشی، ارزیابی وضعیت روحی و روانی فرد از دیگر وظایف روانشانس می باشد.
مددیار خانواده فردی از خانواده خود بیماران بهبود یافته که پل ارتباطی بین کمپ و خانواده رهجویان می باشد و تعامل نزدیک با مددکار اجتماعی مرکز دارد و زیر نظر مدیر داخلی فعالیت می کند.
انواع پذیرش:
-خود معرفی
-ارجاعی
جهت پذیرش در مرکز ترک اعتیاد نیاز به یک معرف و مدارک شناسایی می باشد خود بیماری نیز می تواند خود معرف باشد که پس از پذیرش و صدور برگه سلامت از وی آزمایش نوع مصرف گرفته می شود بعد از مشخص شدن نوع مصرف ، بیمار را بازرسی بدنی می کنند سپس او برای سم زدایی به اتاق فیزیک منتقل می شود( مدت زمان دوره 21روز می باشد و این دوره قابل تمدی خواهد بود).
ارجاعی
معتادان متجاهر تحت عنوان (ماده ۱۶) با حکم قضایی و به وسیله ضابط نیروی انتظامی برای درمان تحویل کمپ های ترک اعتیاد داده می شوند.(زمان پذیرش و ترخیص توسط دادستان مشخص می شود)
*کارشناس اورژانس اجتماعی
