فکرشهر: خبر ساده بود؛ «وزیر آمد پتروشیمی را کلنگ بزند، مردم اعتراض کردند، رفت»!
خبری به ظاهر ساده ولی پر از ابهام و اما و اگر؛ پر از مخالفت ها، رایزنی ها، لابی ها و دغدغه های چندین ساله؛ پر از اتهامات و گمانه زنی های مختلف و البته پر از واکنش های مختلف از سوی افراد متفاوت؛ از فعالین اجتماعی و زیست محیطی تا بعضی سهم خواهان و ذینفعان!
هر چه بود و هر چه هست، این پتروشیمی کلنگ زده نشد و وزیر صنعت، معدن و تجارت هم مهلتی یک هفته ای برای جانمایی درست یا رفع اختلافات داد و رفت.
اما ماجرای این پتروشیمی پر حاشیه که حتی در اخبار سراسری نیز با آب و تاب بیان شد، از کجا آغاز شده است؟
پتروشیمی، صنعتی است که هم ارزش افزوده بالا دارد و هم محصولات آن زنجيروار است. شکوفایی و رشد جهشی صنعت پتروشیمی در دوران ریاست جمهوری سید محمد خاتمی صورت گرفت که ماحصل آن دو منطقه عظیم پتروشیمی در ماهشهر و عسلویه شد و ده ها طرح پتروشیمی در نقاط مختلف کشور.
آن تحول عظیم در صنعت پتروشیمی، در اواخر دهه 70، باعث ایجاد رغبت به این طرح ها و گسترش این صنعت در کشور شد. در همان زمان و در همان عسلویه، طرحی تصویب شد به نام پتروشیمی دشتستان ـ گناوه که طبق گفته ی متخصصان امر، طرحی عظیم بود و قرار بود واحد الفین آن در گناوه باشد و واحدهای پلیمری آن در دشستان. {واحد الفین در صنعت پتروشیمی جزء واحدهای بنیادین و مادر است که می تواند سرآغاز کارخانجات زیاد پتروشیمی باشد}.
اما پس از پایان دولت اصلاحات و قرار گرفتن کشور و صنعت پتروشیمی در شرایط رکود، این طرح روی کاغذ ماند و هرگز اجرایی نشد؛ هر چند بعدها گفتند خوراک الفین گناوه که قرار بود از خارک تامین شود، تامین نشده و به همین علت هم طرح اجرا نشده است!!
پس از آن و در زمان های مختلف در دولت احمدی نژاد، باز هم زمزمه های ایجاد این پتروشیمی شنیده شد.
به گزارش فکرشهر، رییس دولت نهم، در سفر سال 85 به استان بوشهر، بار دیگر وعده ی احداث پتروشیمی برای دشتستان را مطرح کرد؛ وعده ای که به نوعی اصلاح شده یا تغییر یافته و کوچک شده ی آن طرح عظیم قبلی پتروشیمی دشتستان ـ گناوه بود و البته همان هم تا سال 92 در رکود ماند؛ هر چند بعدا سید مهدی موسوی نژاد ـ نماینده ی وقت مردم دشتستان در مجلس ـ گفت که «آن پتروشیمی فقط به نام «دشتستان ـ گناوه» بود و قرار بود مکانش کلا در گناوه باشد و ما که به این موضوع پی بردیم به شدت اعتراض کردیم و با وزیر نفت و معاونینش و استاندار وقت، آقای حسنوند و دیگر نمایندگان استان هم جلسات متعددی گذاشتیم و تاکید کردیم باید در هر دو شهرستان پتروشیمی احداث شود و کلنگ زنی آن ها هم همزمان انجام شود.»
به هر حال، پتروشیمی دشتستان در قالب طرحی کوچک تر از آن چه قبلا عنوان شده بود، مجددا از سال 92، بر سر زبان ها افتاد و به عنوان عاملی برای جلب توجه و امیدوار نگه داشتن مردم، بارها و بارها احداثش وعده داده شد؛ 27 دی ماه 1392، خبر جانمایی پتروشیمی دشتستان از سوی نماینده ی دولت تدبیر و امید در استان اعلام شد و البته استاندار ـ مصطفی سالاری ـ قول 48 ماهه ای را برای تکمیل کار داد و نماینده ی وقت مردم دشتستان در مجلس نیز 10 خردادماه 1393 آن را تایید کرد؛ در حالی که نه خوراک این پتروشیمی مشخص بود و نه سرمایه گذاری داشت و نه حتی دولت می توانست در احداث آن سرمایه گذاری کند، چرا که طبق اصل 44 قانون اساسی، سرمایه گذاری دولت در این طرح ها ممنوع شده بود و دولت پتروشیمی های خود را به بخش خصوصی واگذار می کرد.
این طرح همچنان ماند و هر بار هم در نشست های خبری استاندار یا نماینده ی دشتستان در مجلس، خبری از جانمایی یا کلنگ زنی اش گفته می شد تا این که مجموعه ای به نام سپهر انرژی که بخش زیادی از سهامش در اختیار بانک صادرات بود، برای سرمایه گذاری در پتروشیمی پیدا شد ولی چندی بعد، به دلایل مختلفی از جمله مشخص و تامین نبودن خوراک آن، در اختیار قرار ندادن زمین و عدم همکاری مسوولان، از سرمایه گذاری پروژه کنار کشید. پس از آن، صندوق بازنشستگی نفت برای سرمایه گذاری آمد و قرار شد زمین بند محمد عبداله را در اختیار بگیرد ولی نهایتا زیر بار این زمین نرفت و پتروشیمی دشتستان در محل کنونی ـ مثلث بین سه بخش آبپخش، سعدآباد و شبانکاره ـ جانمایی شد، هر چند استاندار بوشهر در نشست خبری خود در اسفندماه 93 گفت:« طبیعی است که محل احداث پتروشیمی را محرمانه نگه داشته ایم زیرا در هر محلی که اعلام بکنیم، کسانی هستند که خود را اذیت می کنند و ما نخواستیم کسی خودش را اذیت کند»؛ وی بارها قبل و بعد از آن، از تامین سرمایه گذاری های این پتروشیمی از طریق فاینانس خارجی نیز خبر داد.
به هر حال، این روند قول و وعده ها ادامه یافت تا تیرماه 1394 که سید مهدی موسوی نژاد خبر داد پتروشیمی در همین ماه کلنگ زنی می شود! هر چند این اتفاق هرگز روی نداد و ماجرای پر پیچ و خم و پر ابهام پتروشیمی دشتستان ادامه یافت تا هفته ی گذشته که در خبری فوری و بی مقدمه، نماینده ی کنونی مردم دشتستان در مجلس ـ محمدباقر سعادت ـ از کلنگ زنی این پتروشیمی با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت در محل جانمایی شده بین سه شهر، در روز چهارشنبه ـ 4 مردادماه 96 ـ خبر داد؛ کلنگ زنی پتروشیمی ای پر ابهام و بی توضیح درباره ی خوراک و محصول و مجوزهای ریز و درشت زیست محیطی و آب و...؛ کلنگی که هرگز به زمین نرسید و با اعتراضاتی پر حرف و حدیث و خنده های برخی مسوولین، با مهلتی یک هفته ای از سوی آقای وزیر برای رفع مشکل مواجه شد.
روز کلنگ زنی چه شد؟
به محض انتشار خبر کلنگ زنی پتروشیمی دشتستان در کانال خبری «فکرشهر»، واکنش ها به این امر آغاز شد. وقتی زمان دقیق حضور وزیر در منطقه نیز اعلام شد، به صورت متوالی، کمپین ها و دعوت نامه هایی در فضای مجازی منتشر شد که فعالان اجتماعی و دوستداران محیط زیست را برای جلوگیری از کلنگ زنی این طرح، به منطقه فرا می خواند! فراخوانی عمومی که در نهایت به نتیجه رسید و ده ها تن از نقاط مختلف دشتستان، بوشهر و به خصوص شهر آبپخش، ساعت 4 عصر روز چهارشنبه، 4 مرداد ماه، دور هم جمع شدند و با در دست داشتن برگه هایی که از عدم موافقتشان برای کلنگ زنی این طرح خبر می داد، به آن اعتراض کردند؛ کمپینی که از هر کجا نشات گرفته بود و به زعم برخی، هر پیشینه یا زمینه ای داشت، موفق عمل کرد، چرا که محمدرضا نعمت زاده ـ وزیر صنعت، معدن و تجارت ـ با تاکید بر این که «دیگر کسی برای سرمایه گذاری به اینجا نمی آید!» عطای ثبت این کلنگ زنی در کارنامه اش را به لقایش بخشید و رفت تا بحث های راه افتاده درباره ی آن طرح، در فضاهای مجازی و بعضی نامه نگاری های هدفمند، باقی بماند.
نعمت زاده به معترضین چه گفت؟
وزیر صنعت، معدن و تجارت که با این جو اعتراضی در منطقه مواجه و تا حدودی متعجب شده بود، در جمع معترضین گفت: «بنده بیش از 50 سال است در بخش صنعت تلاش می کنم و هر کجا رفتیم اهالی محترم گوسفند و گوساله سر بریدند به خاطر این که سرمایه گذاران آمدند آن جا سرمایه گذاری کنند و خیلی از جاها صدها هکتار زمینشان را بلاع عوض به سرمایه گذار دادند که آن جا را آباد کند و در این سال ها، این اولین باری است که من می بینم اهالی محترم منطقه به علم و دانش و دیدگاه و سلیقه ی خودشان با این موضوع مخالفت می کنند.»
محمدرضا نعمت زاده به کوچک بودن طرح پتروشیمی دشتستان اشاره کرد و ادامه داد: «این واحد 25 هزار تنی، یک واحد بسیار کوچک است که می خواهد برای عمران و آبادی احداث شود و بخش خصوصی ترغیب شده که بیاید اینجا و نرود عسلویه یا جاهای آباد مملکت سرمایه گذاری کند، چرا بدون توجه به این مساله این کار را انجام می دهند؟
من که قطعا از کلنگ زنی این برنامه منصرفم ولی می خواهم عرض کنم با این وضع، هیچ سرمایه گذاری از خودتان، از بیرون یا از داخل استان نمی آید این جا سرمایه گذاری کند؛ ایجاد اشتغال و درآمد و صادرات بشود.
این به ضرر منطقه است، ببینید چه کسانی از شما خواسته اند که به این جا بیایید! این کار ماست!! دیروز در کرمانشاه، 4 پروژه شروع کردیم و مردم استقبال کردند و خوشحال بودند که آن جا می خواهد آباد شود و توسعه پیدا کند. اینجایی که نه درخت است و نه زمین، اینجا که زمین درجه 4 کشاورزی است و حتی یک بوته هم رشد نکرده، بعد دوستان می گویند نخل هایمان دارد از بین می رود! واحدهایی که ما در پتروشیمی داریم، یک میلیون، 1.5 میلیون تن و 500 هزار تن است و این یک واحد 25 هزار تنی است؛ چون تقاضا در کشور بیش از این نیست ولی چون دانش فنی پیچیده ای داشته، در گذشته نشده و حالا که روابط ما در کشور و شرایطمان بهتر شده و دانش فنی راه افتاده، دوستان زحمت کشیده اند این کار را بکنند.»
آقای وزیر، تاکید کرد که دیگر کسی برای سرمایه گذاری به اینجا نمی آید و گفت: «حالا اگر اهالی محترم منطقه ناراضی هستند، از طریق امام جمعه محترم اعلام کنند؛ سرمایه گذار می رود جای دیگری سرمایه گذاری کند ولی بدانید که دیگر کسی به اینجا نمی آید؛ صدها جا هست که التماس می کنند بیایید اینجا سرمایه گذاری کنید! تا یک هفته ی آینده اعلام کنید اگر علاقه مند بودید می آیند شروع می کنند واگر هم نه، می روند جای دیگر!!»
نعمت زاده با بیان این سخنان، دشتستان را به مقصد دیلم و کلنگ زنی 5 پتروشیمی شمال استان ترک کرد.
مخالفان و موافقان کلنگ زنی این پتروشیمی چه می گویند؟
مخالفان طرح، فعالان محیط زیست و فعالان مدنی و برخی اهالی آبپخش هستند و دغدغه های فراوانی دارند؛ دغدغه هایی از نوع آب و بحرانش، محیط زیست و آلاینده هایش، پسماندهای صنعتی و دفن و دفعش و ده ها مورد بی جواب دیگر که در تمام این سال ها، بی پاسخ بوده است.
سوال های اصلی در این میان به شرح زیر است:
خوراک این پتروشیمی چیست؟ محصول این پتروشیمی چیست؟ قرار است چند نفر را به کار بگمارد؟ آب این پتروشیمی از کجا تامین می شود؟ چرا هنوز مجوز زیست محیطی نگرفته است؟ چرا بدون گرفتن مجوز محیط زیست می خواهد کلنگ زنی شود؟ پساب این پتروشیمی چه می شود؟ چرا پتروشیمی در بند محمدعبداله که قبلا جانمایی شده بود، احداث نشده است؟ این پتروشیمی نیاز به 20 هکتار زمین دارد، چرا 140 هکتار خریداری شده؟ اگر آب سد رییسعلی را به پتروشیمی بدهند، تکلیف نخلستان ها چه می شود؟ آلودگی خاک و آب وهوای این طرح چقدر است؟ چرا به جای پتروشیمی برای منطقه، طرح های صنعتی و توسعه ای کشاورزی نمی گذارید؟ چرا اینجا جانمایی شده و نه جای دیگر؟! و ده ها سوال دیگر که تا بعد از این اتفاقات و گزارش فیس بوکی استاندار بوشهر، هیچ کس پاسخی برای آن ها نداشت و هیچ چیز را روشن نکردند تا آن چه که رخ داد، رخ دهد!
موافقان اما عقیده ی دیگری دارند؛ آن ها می گویند:
این پتروشیمی باعث رونق اقتصادی منطقه است؛ ارزش افزوده ی پتروشمی چند صد برابر نخلستان هاست؛ آب برای نخلستان های منطقه در طول سال، چند برابر آب مورد نیاز پتروشیمی است؛ در کل دیگر کشاورزی در در منطقه بهینه و یه صرفه نیست و باید با آن خداحافظی کرد!، پساب طرح تصفیه می شود؛ این جا زمین کشاورزی نیست؛ فاصله ی این محل از نخلستان ها از فاصله ی بند محمدعبداله از نخلستان ها بیشتر است؛ برخی سودجویان وقتی فهمیدند قرار است پتروشیمی در بند محمد عبداله احداث شود، رفتند و حتی زمین های منابع طبیعی را هم خریدند و چند برابر قیمت ارزشی زمین می خواستند به سرمایه گذار بفروشند!؛ این پتروشیمی جدید است و آلودگی زیست محیطی ندارد؛ اگر طرح مشکل داشته باشد، محیط زیست جلویش را می گیرد!؛ این طرح مشکل اشتغال را رفع می کند؛ مصرف آبش کم است و ده ها دلیل دیگر...
سوالات و دلایلی که ما سعی می کنیم در ادامه، به برخی از مهم ترینشان بپردازیم.
مطالب مرتبط
از تاریخچه پتروشیمی تا سوالات مخالفان و موافقان و سخنان جالب آقای وزیر
ماجرای زمین پتروشیمی دشتستان، چیست؟
آنچه باید درباره آلودگی هوا، آب و پساب پتروشیمی دشتستان بدانیم
پتروشیمی دشتستان مجوز زیست محیطی دارد یا ندارد؟
پتروشیمی پلی استال دشتستان چیست؟
