فکرشهر ـ نرگس محمدزاده فرد: درست از زمانی که خبر کلنگ زنی پتروشیمی دشتستان منتشر شد و حتی قبل و بارها بعد از آن، یادداشت ها، تحلیل ها و اخبار فراوانی پیرامون آن نوشته شده و این روزها هم که انواع و اقسام موافقت ها و مخالفت ها در این باب، نقل محافل است؛ از دلایل مخالفت ها و موافقت ها و کری خوانی موافقان با مخالفان تا بیانیه های زیست محیطی و تکریم های کشوری برای اعتراض مدنی و...
اما آن چه در این جا می خواهم خیلی کوتاه به آن اشاره کنم، هیچ یک از موضوعات فوق نیست که البته به طور مفصل در شماره اخیر هفته نامه فکرشهر منتشر شده است؛ موضوع مورد بحث، «آمایش سرزمین» است؛ آمایشی که حداقل من اطلاع دارم از سال 89 تاکنون، خبر اجرایش در استان شنیده شده و در دولت تدبیر و امید هم بارها و بارها پیرامون آن از مسوولین سوال شده؛ ولی با وجود اخبار و قول های داده شده درباره ی اجرای کار و انجام مطالعات و...، هنوز به جایی نرسیده است!
آمایش سرزمین به معنای ترتیبات مهندسی برای بهره وری بهینه از ظرفیت های اقتصادی، اجتماعی و طبیعی سرزمینی و حاصل تلفیق علم اقتصاد، جغرافیا و جامعه شناسی است که البته محیط زیست، فرهنگ، سیاست و... را نیز در خود جای می دهد. مطالعاتی با نگاه به سه عنصر انسان، فضا و فعالیت و با رویکرد تدوین برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت.
در آمایش سرزمین، مطالعات علمی و دقیق ـ در صورتی که مشاور واقعا بی طرف و علمی کار کند ـ صورت می گیرد و مشخص می کند که این منطقه و این گوشه ی سرزمین، باید چه استفاده ای شود و یا چه چیز تاسیس و یا کشت شود که بتواند بیش ترین جمعیت را جذب کرده، کم ترین مهاجرت را داشته، بیش ترین سود اقتصادی را به مردم و منطقه داده و کم ترین آسیب را به محیط زیست وارد کند؛ طرحی که اگر در استان بوشهر و به ویژه در دشتستان اجرا شده بود و در پاسخ مسوولین وقتی در طول این سال ها، از میزان پیشرفت کار و مطالعات آمایش سرزمین می پرسیدیم، تنها چنین نمی شنیدیم که «مطالعاتش در حال انجام است»، اکنون بدون نیار به این اعتراضات و واکنش ها و اما و اگرها، به راحتی می شد برای پتروشمی دشتستان و محل احداثش تصمیم گرفت و جانمایی کرد و قطعا هیچ کس هم معترض نمی شد.
در واقع آمایش سرزمین، عامل اصلی توسعه ی پایدار می باشد؛ توسعه ای که حتی برخی از مسوولین و کسانی که درباره اش سخن می گویند نیز معنای واقعی اش را نمی دانند و این موضوع را در مباحثه های برخی از ایشان در باب پتروشیمی دشتستان در فضای مجازی و گروه های مختلف مشاهده کرده ایم. برخی چنان از احداث این پتروشیمی در این محل حمایت می کنند و آن را عامل توسعه پایدار می نامند، گویی تمامی جنبه های توسعه ی پایدار را در محل بررسی کرده اند و به این نتیجه رسیده اند که آری، اینجا و فقط اینجا...
اما نمی دانند که توسعه پایدار، مفهومی پیچیده است و جنبه‌های مختلفی را در بر می‌گیرد. در واقع و همانطور که گفته شد، پایداری، سه جنبه اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی را با هم و به طور کامل شامل می شود و هر سه این جنبه ها باید با هم در تعامل باشند. در توسعه پایدار اهداف باید در سه جنبه به صورت ذیل در نظر گرفته شود:
- توسعه پایدار باید رشد اجتماعی را که در آن نیازهای همه افراد برآورده شده، فراهم آورد.
- حفاظت موثری از محیط زیست به عمل آورده و در مصرف منابع طبیعی با دقت عمل کند.
- این توسعه باید رشد پایدار اقتصادی و رونق اقتصادی را به همراه داشته باشد.
اگر مطالعات آمایش سرزمین حداقل برای دشتستان انجام شده بود، می شد این سه جنبه را در طرح «کیمیا شهر دشتستان» در محل جانمایی شده بررسی کرد و دید که آیا واقعا این طرح به توسعه ی پایدار منطقه منجر می شود یا خیر؟
ولی با بررسی هایی که انجام شده، به نظر می رسد مطالعات «آمایش سرزمین» دشتستان و حتی کل استان همچنان ابتدای کار است و اگر هم اطلاعات رسیده به ما اشتباه است و به زودی این مطالعات کامل و اعلام می شود، پس می توان تا زمان اعلام نتیجه ی مطالعات صبر کرد؛ هر چند آقای وزیر مهلتی یک هفته ای داده باشد.
