همه چیز درباره سرطان به زبان ساده (بخش اول)

فکرشهر ـ دکتر شادی: سلام. من دکتر شادی و دارای دکترای ژنتیک سلولی ملکولی و فوق دکترای انکوژنتیک (ژنتیک سرطان) از سوئیس هستم.

می خواهم درباره سرطان و مقوله پیشگیری از سرطان به زبان ساده با شما صحبت کنم. 

همان طور که می دانید، سرطان در کشور ما مثل یک سونامی در حال پیشرفت است و همین طور افراد و خانواده ها را در خود می بلعد. موضوع فقط این نیست که یک فرد در اثر یک بیماری از بین برود؛ و یا این که یک خانواده هزینه ای هنگفت را برای مبارزه با سرطان عزیزشان استفاده کنند؛ یا یک خانواده بودجه خیلی زیادی را صرف هزینه برای درمان عزیزشان کند و نتیجه نبیند؛ بلکه راجع به این است که چگونه خانواده هایی از هم می پاشد؛ خیلی ها دچار افسردگی می شوند؛ و چگونه کانون گرم یک خانواده در هم می شکند و نابود می شود.

پس، سرطان، تنها یک بیماری نیست که فقط  یک فرد را از بین ببرد؛ بلکه یک ویرانگر خانواده است و در پی آن، یک ویرانگر اجتماعی؛ ولی در کشور ما، تنها به یک مقوله می پردازند که آن درمان است. از مقوله درمان، برای جلوگیری از به وجود آمدن این بیماری هیچ صحبتی نیست؛ حتی بعد از درمان نیز، چه به نتیجه برسد و چه به نتیجه نرسد، باز هم هیچ صحبتی از درمان های پس از سرطان نیست. برای افراد و خانواده هایی که مورد آسیب سرطان قرار می گیرند، چه عزیزشان درمان شود و چه از دست بروند، هیچ کار درمان روانشناسی و روان درمانی برای از بین بردن تاثیرات سوء روانی که بر روی پیکره و اعصاب و روان آن خانواده به وجود آمده، انجام نمی شود. در واقع، داریم با معضلی بزرگ، دست و پنجه نرم می کنیم؛ معضلی که نه تنها بحث آزار و رنج و شکنجه فرد را در پی بیماری سرطان به دنبال دارد، بلکه جدا از هزینه های هنگفت آن، آسیب روانی بزرگی را به خانواده های بیمار اعمال می کند که بعدا اثرات سوء آن را بر پیکره جامعه می بینیم. پس، پیشگیری از سرطان خیلی مهم تر از یک بیماری معمولی است.

حالا ما ابعاد بزرگی از مساله را داریم؛ ابعادی که می توان راجع به آن خیلی زیاد صحبت کرد؛ اما من می خواهم در ابتدا، راجع به پیشگیری از سرطان صحبت کنم و بعد وارد مقوله های دیگر شوم.

اول باید به این موضوع اشاره کنیم که اصلا پیشگیری چیست؟

در کشور ما پیشگیری اصطلاحی است که همیشه با درمان اشتباه گرفته می شود. ما می گوییم پیشگیری از سرطان ولی نمی دانیم که پیشگیری چه کاری را انجام می دهد یا خود پیشگیری یعنی چه؟

پیشگیری یعنی ما قبل از به وجود آمدن یک پدیده، اصلا از به وجود آمدنش جلوگیری کنیم.

اگر بخواهم خیلی واضح موضوع را باز کنم، شاید لازم باشد یک مثال روشن بزنم.

در واقع و برای مثال، ما راجع به این صحبت می کنیم که «چکار کنیم سرما نخوریم؟» وقتی این حرف را می زنیم، منظورمان این است که مثلا خوب لباس بپوشیم؛ ویتامین سی بخوریم؛ چیزهای داغ بخوریم؛ مواد حاوی آنتی بیوتیک بخوریم مثل شلغم و لیموشیرین و...؛ که باعث شود بدن ما یک مقاومت نسبی در برابر ویروس سرماخوردگی داشته باشد و ریسک ابتلا به سرماخوردگی کمتر شود. دقیقا در مقوله سرطان هم همین اصل حاکم است؛ یعنی ما باید یک سری مواد غذایی را بخوریم و یک سری کارها را انجام دهیم تا ریسک ابتلا به سرطان را کم کنیم.

پس وقتی می گوییم گوجه فرنگی ضد سرطان است، یعنی بدن ما را ایمن می کند تا ما ریسک کمتری برای این داشته باشیم که بدن ما در معرض سرطان قرار بگیرد؛ نه این که بعد از این که سرطان گرفتیم، گوجه فرنگی درمانمان کند. وقتی می گوییم میوه های قرمز رنگ حاوی آنتی اکسیدان است و آنتی اکسیدان هم باعث جلوگیری از سرطان می شود، منظورمان این است که می خواهیم با خوردن این مواد، بدنمان را ایمن کنیم تا ریسک کم تری برای ابتلا به سرطان داشته باشیم. ولی در کشور ما، گاهی این موارد اشتباه گرفته می شود؛ یعنی فرد فکر می کند اگر میوه های قرمز رنگ را بخورد، سرطانش درمان می شود.

این گونه نیست؛ دقیقا همان مثال اولی می شود که گفتم. ما در برابر سرطان، بدنمان را ایمن سازی کنیم؛ یا ایمن سازی تر کنیم. یعنی حتما این جور نیست که اگر این کارها را بکنیم، ممکن است سرطان نگیریم؛ چون ممکن است قبل از آن، سرطان در بدن ما ایجاد شده باشد یا به صورت ارثی به ما رسیده باشد.

پس ما داریم کاری می کنیم بدنمان ایمن یا ایمن تر شود.

حالا که این بحث را شروع کردم، باید صحبت کنیم چرا امروزه شاهد روند رو به رشد سرطان هستیم و چرا در کشور ما، سرطان دارد به صورت تومور مانندی رشد می کند و رشدش دارد از حد طبیعی زیادتر می شود؟

دلایل این موضوع خیلی زیاد است، ولی من می گویم سه دلیل عمده دارد؛ یعنی دلایلی که از همه مهم ترند؛ پس سه دلیل مهم از بین هزاران دلیل برای سرطان این است که:

1. ما در معرض استرس های خیلی زیادی هستیم. روزانه استرس های روانی زیادی بر ما وارد می شود.

2. تغذیه نامناسب. 

3. این که ما کم تحرک شده ایم و سبک زندگی (لایف استایل) خوبی برای زندگی انتخاب نکرده ایم.

حالا برویم سر بحث این که این اتفاقات چگونه باعث ایجاد سرطان در ما می شود.

یک بحث خیلی مهم است که اینجا بازش می کنم؛ بحث ایجاد رادیکال های آزاد در بدن ما.

برای این بحث باید کمی عمیق تر صحبت کرد.