جشنواره «واخوان خیال» در بوشهر و چندین نکته و سوال بی پاسخ/ از توهین به آوا و نواهای دشتی و دشتستان تا برگزیده شدن فرزند مداح مشهور خارج از برنامه و پاسخگو نبودن داوران

فکرشهر ـ همایون فقیه: آواها و نواهای استان بوشهر در سطح کشور از جایگاه خوبی برخوردار است چرا که سرشار از احساس و عاطفه های دلنشین است که توجه هر شنونده و بیننده را به خود جلب می کند. در این بین، جایگاه نوجوانان و جوانان اهمیت بسزایی دارد و باید چنین استعدادهایی کشف و پرورش داده شود.

برای نخستین بار، سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری بندر بوشهر با برگزاری جشنواره «واخوان خیال» در سه بخش شروه خوانی، بیت خوانی و نیمه خوانی برای رده سنی زیر 18 سال و بالای 18 سال قدم در راه کشف این استعدادها گذاشت که انصافا بسیار شایسته و برنامه ای کاربردی بود که همین جا نگارنده صمیمانه از جناب دکتر بارگاهی ریاست محترم سازمان کمال تشکر را دارد که چنین دغدغه های اجتماعی و فرهنگی دارند.

بعد از طی تقریبا دو ماه از فرایند جشنواره، شب فینال فرا رسید و در تاریخ 16 شهریورماه، فینال جشنواره در اداره کل فرهنگ و  ارشاد اسلامی استان ساعت 21  شب برگزار شد؛ ولی متاسفانه شاهد حواشی بود که به کلی از مسیر و اهداف جشنواره فاصله داشت و در بخش داوری شاهد مشکلات و ناعدالتی های کاملا محسوس و مشهودی بودیم که نشان دهنده ی سطح پایین داوری بود که معلوم نیست بر اساس کدام معیار و ملاک دو تن از این داوران را جزو هیات داوری نموده بودند. 

و حال چند سوال و مورد در این بین وجود دارد:

یک: بر اساس کدام دلیل و ملاک و معیار، فرزند یکی از مداحان معروف بوشهر را در بخش بیت خوانی به عنوان برگزیده انتخاب کردند در صورتی که خودشان گفته بودند فقط سه نفر به مرحله فینال راه یافته است و هر سه نفر هم برنامه خود را اجرا کردند و حال جای سوال اساسی دارد و متاسفانه هیچ کدام از داوران و مسوولین حاضر در مراسم پاسخگوی این مورد به نگارنده نشدند که این نشان دهنده ی بسیاری از مسائل است که فعلا از آن می گذریم و امیدوارم وجدان های بیدار داوران و مسوولین به این مورد پاسخ دهند.

دو: همان طور که در تراکت تبلیغاتی جشنواره درج شده است، هر بخش از نواها دارای سه مقام است و سوال اینجاست چرا در دقیقه نود بعد از همه اجراها در بخش بیت خوانی، فقط اکتفا به یک مقام برتر و مقام برگزیده که فرزند فلان مداح بود، شد و دو نفر دیگر از شرکت کننده ها حتی دوم و سوم نشدند در صورتی که به اذعان همه ی حضار دو شرکت کننده از دشتستان و دشتی بسیار عالی و زیبا و دلنشین اجرا کردند؟!

سه: بیت و سرور نسل در نسل سینه به سینه در دشتستان و دشتی به این عنوان ها اجرا می شود و مردم این دو شهرستان و حتی کل استان از آن لذت می برند و سایر خواننده های موسیقی محلی استان هم از همین شیوه و سبک استفاده می کنند. ولی یکی از داوران با اعمال نظر شخصی خود در بالای سن گفت که چنین نوایی که در دشتستان و دشتی اجرا می شود، سرور و بیت نیست و فقط فلان سبک بیت خوانی بوشهری اصل است؛ آیا این توهین به هنر مردمان این شهرستان ها نیست؟ فرضا توهین هم نباشد که هست، چرا در تراکت تبلیغاتی درج شده است یکی از اهداف برگزاری این جشنواره آشنایی با آواها و نواهای مختلف استان بوشهر است؟

چهار: مگر فرزند آن مداح معروف بوشهر بیت عزا نخواند؟ چرا برگزیده شد؟ اگر بیت و سروری که فرزند دشتستان بزرگ و فرزند مدینه السادات استان خواندند جزو بیت و سرور  یا هر اصطلاح دیگری که روی آن می گذارند محسوب نمی شد، از نظر داور، چرا بیت عزای فرزند مداح بوشهری که با همان سبک همیشگی دشتستان و دشتی بود، مورد تایید قرار گرفت؟ چرا آن فرزند مداح سبک بیت بوشهری که داور می گفت اجرا نکرد و برگزیده شد؟

پنج: این درست است که در بالای سن از زبان یکی از داوران توهین به علم و هنر استاد بی بدیل شروه، جناب «شهسوار گنجی» شود؟ توهین به استاد گنجی ای که خود صاحب گَرده و شیوه خاصی است و ده ها سال شروه خوانی کرده و با کم و زیاد بالا و پایین آن آشنایی کامل دارد و صرفا به چهار تا کنسرت  در این جا و آنجا اکتفا نکرده و کاملا در فضای اخلاق و شرعیت هنر خویش را اجرا نموده است و از طرف فلان داور چنین بیان شود که: «با وجود احترامی که برای استاد گنجی قائل هستم ولی شروه خواندن استاد فلان جا و فلان جا ایراد دارد و... و بعد که نگارنده اعتراض به این توهین هنری می کند، داور در پاسخ می گوید من پنجاه بار پیش استاد گنجی نشسته و برخواسته و توهینی نکرده ام و نظرم را داده ام!

شش: اگر از نظر داوران این بیت و سروری که فینالیست ها خواندند، بیت و سرور نبوده، چرا در مرحله راستی آزمایی و انتخاب قبل فینال، این ها را قبول کردند و اجازه ورود به فینال را دادند؟ مگر این نقص کلام و رفتار خودشان نیست؟ مگر این همان بیت و سرور مرحله قبل نیست؟ اگر بیت و سرورشان از لحاظ فنی ادبی یا هر مورد دیگر بد بوده، چرا رای به حضور به فینال داده بودند؟!

هفت: آیا در ماه محرم از لحاظ فرهنگی اسلامی و حسینی زیباست که بیت شادی و عروسی خوانده شود؟ و داوران نسبت به بیت عزایی که دو تن از شرکت کنندگان به احترام ماه محرم خوانند موضع بگیرند؟! مگر بیت عزا همان آرزوهای پدر و مادر برای عروسی و ازدواج فرزندشان نیست که بیان می شود ولی با قلبی اندوهناک و تصویر نرسیدن والدین به این آرزوهای دامادی فرزندشان؟! مگر در سرتاسر استان اگر جوانی ازدواج نکرده از دنیا برود و یا حتی در تعزیه ها برای شهادت حضرت قاسم (ع) و حضرت علی اکبر (ع) بیت و سرور عزا یا بیت وارونه نمی خوانند؟ این که مجری اشعار عاشقانه بخواند، هیچ ربطی به اجرای آواز بیت عروسی در محرم ندارد و این دو خلط مبحث است که یکی از داوران در اعتراض به نگارنده گفتند. اگر مبنا همان اول خواندن بیت شادی و عروسی در ماه محرم بو، اعلام می کردند تا شرکت کنندگانی که اعتقادات مذهبی و اسلامی دارند، در فینال شرکت نکنند.

هشت: اگر یکی از اهداف جشنواره کشف استعداد بود، چرا در بخش بیت خوانی دو تن از شرکت کنندگان که خود چندین مقام برتر کشوری در نوا و آواهای مختلف داشتند و از نظر حاضرین بسیار خوب اجرا کردند و همه در حس و حال آن رفتند، داوران آنان را صاحب استعداد ندانستند؟! البته در آینده در فضاهای مجازی دیده خواهند شد و مردم قضاوت نهایی را خواهند کرد.

نه: نبود پیشکسوت شروه خوانی در بین هیات داوران باعث شد مقاماتی در شروه برتر شوند که اگر هر اهل فن واقعی شروه خوانی بود و قصد قضاوت داشت مطمئنا ایرادهای اساسی از آنان می گرفت.

ده: پاسخگو نبودن داوران و فرار از رو به رو شدن با معترضین به نتایج فینال از معایب اساسی جشنواره بود و البته در این مورد صمیمانه از جناب آقای «حق پرست»، ریاست محترم انجمن موسیقی بوشهر، تشکر ویژه می کنیم که با صبر، آرامش، فرهنگ و ادب و اخلاق و جوانمردی تا لحظات آخر پاسخگو بودند که این نشان دهنده هنر و علم حقیقی ایشان است؛ ولی متاسفانه دو تن دیگر به هر دلیلی سریع سالن را ترک کرده یا از جوابگویی طفره رفتند.

یازده: اینکه در هیات داوران از پیشکسوتان شروه خوانی استان از شهرستان هایی که نگین برجسته و سبز شروه و بیت خوانی در استان هستند، یعنی دشتستان و دشتی و تنگستان، کسی نبود که داوری کند و نه صرفا حضور فیزیکی داشته باشد، نشان دهنده ضعف اساسی  این جشنواره است. چرا نباید از سراسر استان داور در جشنواره باشد؟

دوازده: اینکه به دو تن از شرکت کنندگان فرصت اجرا در یک نوا و آوای دیگری داده شود که جزو سه بخش اصلی فینال نبوده و به بهانه وقت نداشتن و توجیحات دیگر به سایرین وقت داده نشود، به چه معناست؟

سیزده: آیا رسایی صدا، واضح بودن صدا، نگرفتن حنجره حین اجرا، متناسب بودن صدا با سن شرکت کننده، جزو ملاک و معیار انتخاب نفرات برتر نیست و چرا این موارد رعایت نشد؟ چرا همچون مسابقات رسمی کشوری یک شیوه نامه نمره گذاری مناسب و عقلانی در اختیار شرکت کنندگان از قبل  قرار داده نشد که همان اول بدانند نمره گذاری ها بر اساس چیست؟ 
چرا باید فلان داور که هنرمند استان است و در کشور نیز دو سه آهنگ دارد و مطرح است، بالای سن در جواب نگارنده که گفت «دلیل و ملاک شما برای رای به برترین ها چه بوده است» بگوید «به تو چه ربطی دارد و به شما اصلا ربطی ندارد دلیل ما چه بوده» و....
این نوع رفتار، کلام و فرهنگ اجتماعی چه نام دارد؟! آیا هنرمند باید این گونه باشد؟! این گونه به معترضین توهین کند؟!!

چهارده: انتظار می رفت در بحث انتخاب دو تن از داوران علمی تر، فرهنگی تر، اجتماعی تر و مردم پسندتر عمل می شد؛هیچگاه علم کلاسیک به تنهایی قادر به پاسخگویی نیست و مطمئنا جایگاه تجربه و پیشکسوتی در شروه و بیت خوانی بسیار بالا بود و صرفا کنسرت برگزار کردن برای قشر خاصی از جامعه یا حضور متعدد در صداسیما و رسانه ها و... نباید ملاک و معیار انتخاب باشد.

پانزده: پاسخگویی از طرف جایگاه های حقوقی و حقیقی که در این یادداشت از آنان نام برده شد، محفوظ و قانونی است، ولی مطمئنا برگزاری چنین جشنواره هایی با چنین رفتارهایی نه تنها باعث کشف استعدادهای برتر نمی شود حتی باعث نابودی نوا و آواهای محلی استان بوشهر می گردد. امید می رود مسوولین بوشهر و هیات داوری بوشهر، قادر به پاسخگویی در مقابل ذات اقدس اله خداوند منان در روز قیامت باشند.