فکرشهر ـ سینا دوبرادران*: آیا بین سرطان های انسانی و دیگر موجودات زنده تفاوتی وجود دارد؟
بعضی از سرطان های انسانی ناشی از حوادث تکامل یافته در طی دوران تکامل انسان هستند.
مطالعه جدیدی که توسط محققین دانشگاه لیورپول بریتانیا و دانشگاه Escola Superior de Ciências da saúde برزیل انجام شد و نتایج آن در ژورنال Biological Reviews (بیولوژیکال رویو) به چاپ رسید نشان داد بعضی از انواع سرطان ها مختص انسان ها بوده و ممکن است در اثر حوادث تکامل یافته در دوران تکامل انسان به وجود آمده باشند.
سرطان در سرتاسر جهان از جمله عوامل اصلی مرگ و میر است، اما انسان ها تنها گونه ای از موجودات زنده نیستند که دچار سرطان می شوند، بلکه تصور می شود تنها چندین گونه از موجودات زنده ابتدایی که سیستم بدن تکامل نیافته و ساده ای دارند از ابتلا به سرطان ها در امان باشند؛علاوه بر آن، میزان بروز و نوع سرطان ها بین گونه های مختلف موجودات زنده به طور گسترده ای متفاوت است.
اما چگونگی الگوی سرطان در انسان در مقایسه با دیگر گونه های موجودات زنده کاملا ناشناخته باقی مانده است. دکتر «جوآو پدرو دی ماگلاس»، رهبر تیم تحقیقاتی از موسسه سالخوردگی و بیماری های مزمن دانشگاه لیورپول، تصمیم گرفت سر نخ هایی در مورد سرطان و پایه های تکاملی ایجاد سرطان ها در انسان ها را به دست بیاورد، لذا به همراه تیم تحقیقاتی خود، بزرگ ترین مطالعه بررسی سرطان های حیوانی تا زمان حال را انجام دادند.
محققین در ابتدا اطلاعات سرطان در مورد پستانداران ابتدایی و ساده را مورد بررسی قرار دادند و پس از آن اطلاعات موجود در مورد دیگر جانداران نظیر پرندگان، دوزیستان، خزندگان، ماهیان و نهایتا بی مهرگان و گیاهان را مورد بررسی قرار دادند. پس از آن محققین بروز انواع سرطان ها را در انسان ها و گونه های مختلف جانوران مورد بررسی قرار دادند و نتیجه گرفتند که برخی از انواع سرطان های خون (لنفوم و لوسمی) تقریبا در همه گونه های جانوری و انسان ها دیده می شود، اما برخی دیگر نظیر سرطان های ریه، پروستات و بیضه، فقط در انسان ها دیده می شود. این امر می تواند ناشی از حوادث تکامل یافته در اثر اتفاقات تصادفی در طی دوره تکامل گونه انسانی باشد. دکتر دی ماگلاس بیان کرد که شاید جهش های منحصر به فرد در طول تکامل بشر، سبب می شود تا در انسان میزان بیشتری از سرطان ها در مقایسه با تمام گونه های مورد مطالعه دیده شود.
فرضیه ی دیگر در بالا بودن میزان سرطان در انسان ها بر این پایه استوار است که بالا رفتن امید به زندگی در انسان، منجر به پدید آمدن سرطان هایی می شود که قبلا در اجداد ما تاثیر نگذاشته است. محققین این مطالعه بیان کردند که میزان سرطان در انسان ها بالا است و این افزایش سرطان در گونه بشری ادامه خواهد یافت.
علیرغم این که تمام مکانیسم های دخیل در افزایش میزان سرطان در گونه بشری ناشناخته باقی مانده است، اما محققین اظهار داشتند که تغییرات فرهنگی و پیشرفت های تکنولوژیکی، بزرگ ترین عدم انطباق های تکاملی را ایجاد کرده است؛ شرایطی که تغییرات محیطی را به سمتی متفاوت با آنچه که یک گونه (از جمله گونه بشری) با آن سازگار بوده، سوق داده و این امر باعث استرس و احتمال افزایش حساسیت به سرطان می شود.
مطالعه این محققین، نقش فشارهای مختلف تکاملی موثر در ایجاد سرطان در اوایل زندگی ـ با شیوع بالای سرطان خون که احتمالا به دلیل نیاز به مبارزه با پاتوژن ها است ـ و همچنین سرطان های اواخر زندگی ـ که می تواند ناشی از فرار از انتخاب های طبیعی نظیر سرطان های مختص انسان شامل سرطان های ریه، پروستات، بیضه باشد ـ را برجسته می سازد. سرطان هایی که می توانند در اثر تصادفات تکاملی در طی دوران تکامل انسان یا مربوط به عدم انطباق با محیط مدرن و شیوه زندگی باشند.
جمع بندی نگارنده: بعضی از سرطان ها نظیر سرطان خون، در انسان ها و سایر موجودات مشترک است در حالی که سرطان هایی نظیر ریه، پروستات و بیضه مختص گونه انسانی است. میزان بالاتر سرطان ها در انسان که مرتب در حال افزایش هستند، می تواند نشان از حوادث تکاملی در طی دوران تکامل انسانی باشد. فرضیه ی دیگر در مورد میزان بالاتر سرطان در جامعه امروزی نسبت به اجداد ما می تواند افزایش امید به زندگی در انسان امروزی باشد. نهایتا این که علاوه بر حوادث تکاملی در طی دوران تکامل بشر، عدم انطباق پذیری با دنیای مدرن امروزی ناشی از تغییرات فرهنگی و پیشرفت های تکنولوژیکی نیز باعث افزایش میزان سرطان ها شده است.
*دکترا مهندسی بهداشت محیط، دانشیار و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر و عضو هیات رییسه انجمن علمی مهندسی بهداشت محیط ایران.
منبع:
Thales A.F.Albuquerque , Luisa Drummond do val , Aoife Doherty , Joao Pedro de Magalhaes From humans to hydra: patterns of cancer across the tree of life. Biological Reviews, 2018, Dol: 10 . 1111/brv.12415
