فکرشهر: کودکان کار یکی از آسیب‌پذیرترین قشرهای جامعه به شمار می‌روند؛ چون به‌واسطه شرایط سنی و فضای آسیب‌زای اجتماعی دائم در تهدید جسمی و جانی و ترور شخصیتی هستند. بنابراین این کودکان بیش از هر چیزی به قانونی حمایتگرانه و شنیده‌شدن در جامعه نیاز دارند. آنها که اغلب یا پدر و مادر خود را از دست داده‌اند یا در خانواده‌هایی بدسرپرست و بی‌سرپرست روزگار می‌گذارند، به‌شدت فقر و بدبختی را لمس می‌کنند و متاسفانه در ساختار اجتماعی و فرهنگی جامعه هم چندان توجهی به این کودکان معصوم و دردکشیده نشده است.
به گزارش فکرشهر به نقل از ایسنا، کودکان کار بیش از هر چیزی به مهارت‌آموزی و سواد محتاجند تا بتوانند به کمک این دو ابزار، آینده روشنی را برای خود متصور شده و آن را بسازند. بی‌شک آنها با گلفروشی و پاک کردن شیشه‌های ماشین‌ها در تقاطع و چهارراه‌های شهرهای کوچک و بزرگ یا با پادویی و زباله جمع‌کردن حتی نمی‌توانند به آرزو فکر کنند و آن را بشناسند؛ چه رسد به اینکه آرزوهای قشنگ را در ذهن خود پرورش بدهند و بتوانند بر اساس آن و تلاش، خود را از فلاکتی که بر زندگی‌شان سایه انداخته است، برهانند! بنابراین این کودکان امروز بیش از هر زمان دیگری به دست‌های مهربانی نیازمند است که آنها را به مهارت و دانش گره بزند و کتاب پایه‌ی رسیدن به این دو و زندگی نرمال و امیدبخش است.
به گزارش ایسنا، در این راستا، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر با شناخت این نیاز ضروری کودکان کار، طرحی را با عنوان «کودکان کار و کتاب» در زمینه پیوند این کودکان با کتاب همزمان با هفته کتاب امسال پی‌ریزی و اجرایی کرده است که تداوم آن می‌تواند نقش شگرفی را در خودباوری، آینده‌نگری، تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس در کودکان کار ایفا کند. این طرح که کودکان کار شهر بوشهر را تحت پوشش قرار می‌دهد، قرار است در فصول مختلف سال برای این قشر اجرایی شود، دوره اول آن از هفته کتاب شروع شده و تا اول آذرماه ادامه دارد.
خبرنگار ایسنا با همکاری علی رضی، گفت‌وگویی را با سمیه رسولی، مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر پیرامون این طرح و چند و چون آن انجام داده‌است که در ادامه از نظر شما مخاطبان می‌گذرد.
طرح کودکان کار و کتاب از کجا آمد و پیشنهادش چطور مطرح شد؟
این طرح برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یک طرح تازه نیست و کانون به رسم مهربانی و بنا بر رسالت خود همیشه برنامه‌هایی همراه با نوازش‌های اجتماعی برای کودکان کار داشته‌است، با این تفاوت که در حال حاضر مدون‌تر و قاعده‌مندتر دارد به این کار می‌پردازد و نظمی ایجاد کرده‌ایم که به محتوای کار کمک بیشتری می‌کند.
وقتی ما می‌گوییم جامعه هدف ما کودکان و نوجوانان هستند؛ یعنی باید برای گستردگی این حوزه فعالیتی که شامل همه کودکان می‌شود، تلاش کرد. تنها کودکان سالم و عادی مخاطب ما نیستند، کودکان دارای نیازهای ویژه را نیز شامل می‌شود. تنها کودکانی که خانواده‌های حامی و دارای‌شان و جایگاه اجتماعی بالا دارند، مخاطب ما نیستند، ما به کودکان کار هم باید توجه کنیم.
چه چیز باعث شد که نگاه‌تان بیشتر به کودکان کار معطوف شود و برنامه‌ای ویژه آنها طراحی کنید؟
به‌خاطر شرایط خاص و نوع زندگی اجتماعی کودکان کار، آنها ممکن است بیشتر از یک کودک عادی در معرض خطر باشند. اعتیاد، بزهکاری و... و این را هم می‌دانیم که اشتباه در رفتارهای اجتماعی تعداد افراد دیگری را هم درگیر خواهد کرد. بنابراین باید آگاهی و مهارت لازم را ببینند و دریافت کنند تا با خطرهای احتمالی مقابله کنند و رفتار صحیح داشته باشند. این است که احساس وظیفه کردیم تا با ورود و اجرای کار فرهنگی کمکی به آینده این کودکان کرده باشیم.
هدف از اجرای این طرح چیست؟
اهداف بسیاری را از منظر تربیتی و پرورشی از این طرح انتظار داریم که در جهت برآورد آن تلاش می‌کنیم. در کنار این طرح، رشد کتابخوانی عمومی را هم در جامعه و مخصوصا در بین کودکان و نوجوانان انتظار داریم؛ چون بازخورد این طرح می‌تواند منجر به رشد فرهنگ عمومی کتابخوانی در جامعه شود.
آیا اهدافی را که در طرح‌های کتاب محور دنبال می‌کنید، با توجه به جامعه خاص مخاطب، می‌توان آنها را در این طرح نیز دنبال کرد؟
بله، یکی از اهداف اصلی کلیه طرح‌های کتابخوانی، خوانش و مطالعه کتاب است که از این طرح برآورد می‌شود و اهداف فرعی بسیاری که در کنار آن محقق خواهد شد. مساله اصلی تهیه کتاب و در دسترس بودن آن برای کودکان کار است که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آن را انجام خواهد داد.
جامعه هدف شما در این طرح صرفا کودکان کار هستند؟
بله؛ به‌طور کلی کودکان کار با تمرکز بر کودکان کار در شهر بوشهر به‌علت تعدد این کودکان در سطح شهر است.
چه کتاب‌هایی برای این طرح در نظر گرفته شده‌است؟
کتاب‌های مخصوص رده سنی کودک برای آنها انتخاب خواهد شد که در توان خواندن و درک مطلب هر فرد باشد؛ مثلا برخی از کودکان کار در سال‌های اوایل تحصیل هستند و در سال‌های نخست می‌دانید که کودکان با توجه به اینکه تازه با خواندن و نوشتن آشنا شده‌اند، نیاز است متن کتاب به نحوی ساده و کوتاه و قابل فهم باشد که کودک بتواند با آن ارتباط برقرار کند یا در سنین بالاتر قدری نیاز است، دایره واژگان گسترده‌تری را دارا باشد تا به‌واسطه آن توانایی‌های گفتاری و نوشتاری کودک تقویت شود.
همه ما می‌دانیم که کودکان کار معمولا بزرگ‌تری در کنارشان نیست که برای آنها کتاب بخواند یا اگر باشد هم به‌ندرت پیش می‌آید که یک چنین طرز تفکری داشته باشد. بنابراین کتاب‌هایی انتخاب می‌شود که خود کودک کار بتواند کتاب به دست بگیرد و کتاب بخواند و از خواندن آن لذت ببرد. همین کار به تنهایی خودش چندین فایده دارد، به اطلاعات او می‌افزاید، دایره واژگانش را گسترده‌تر می‌کند، به آنها اعتماد به نفس می‌دهد تا مهارت‌های خود را به‌کار گیرند و بسیار موارد دیگر که بالا بردن سرانه مطالعه در بین این قشر تنها یک مورد کوچک است که می‌توان به آن اشاره کرد.
آیا در این انتخاب به روانشناسی کودک هم توجه خواهد شد؟
قطع به‌یقین، روانشناسی کودک به همه این موارد که اشاره شد، اضافه و همه اینها در رده‌بندی با توجه به سن افراد و گروه سنی آنان لحاظ می‌شود. موضوع کتابی که برای این کودکان انتخاب می‌شود بسیار مهم و حائز اهمیت است. کتاب‌هایی با موضوع مهارت‌های زندگی مثل دوست‌یابی، قدرت نه گفتن، توان تصمیم‌گیری، اعتماد به نفس و... و موضوعاتی که ارزش‌گذاری روی مسائل مهم زندگی را انجام می‌دهد برای این گروه مناسب هستند که همه در انتخاب کتاب لحاظ خواهند شد.
در بالا اشاره به گروه‌های سنی کتاب کودک کردید، این گروه‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
گروه سنی کتاب‌های کودک به چند قسمت تقسیم می شوند که این تقسیم بندی به مطالبی که در کتاب هست و محتوا، حجم خود کتاب، تصاویری که در کتاب موجود است، حتی نوع فونت استفاده شده در کتاب و سایز آن و... توجه دارد. توجه به گروه سنی کتاب‌های کودک باعث می‌شود تا کتاب مناسب با توجه به سن کودک برای او انتخاب شود.
قبلا گروه‌های سنی الف - ب - ج - د و ه بود و در حال حاضر همراه با توضیحات بیشتر، گروه‌های سنی به صورت ۰+ «نوزاد»، ۲+ «نوگام»، ۴+ «نوباوه»، ۷+ «نوخوان»، ۹+ «نونهال»، ۱۲+ «نونگاه»، ۱۵+ «نوجوان» دسته‌بندی و نام‌گذاری می‌شود.
اجرای این طرح آیا مقطعی است یا ادامه‌دار خواهد بود؟
در حوزه کار فرهنگی و تربیتی نگاه مقطعی و نبود پیوستگی بین فعالیت‌ها و نداشتن استمرار در بلندمدت یک آسیب است، سعی می‌کنیم این برنامه بلندمدت باشد و در فواصل زمانی منظم اجرا شود.
آیا به غیر از این طرح، طرح‌های فرهنگی دیگری نیز برای کودکان کار دارید؟
بله، همیشه برای آنها فعالیت‌های فرهنگی داشته‌ایم؛ اهدای کتاب، اهدای اسباب‌بازی، قصه‌گویی، نمایش فیلم و انیمیشن، شرکت در کارگاه‌های کاردستی و... که اینها هم در کنار طرح کودکان کار و کتاب اجرا شده و ادامه‌دار خواهد بود.
