*مهدی پایدار
\n\n
فکرشهر: افغانی های مقیم ایران، گروهی از ملت افغانستان بودند که در پی جنگ و خونریزی های طولانی در کشور خود به ناچار وارد ایران شدند. علت انتخاب ایران هم زبانی و دین مشترک ملت افغانستان با ملت ایران بود که از سال های اول انقلاب و دوران جنگ تحمیلی مهاجرت خود را به خاک جمهوری شروع کردند و همچنان ادامه دارد. پیام امام خمینی (ره) مبنی بر حمایت از مهاجرین افغانی، باعث شد تا دولت ایران مرزها را به روی مهاجرین باز نگه دارد و بدون پرداخت هزینه و تشریفات قانونی وارد ایران شدند. تا جایی که شهرهای مرزی افغانستان مثل هرات و نیمروز با کاهش شدید جمعیتی مواجه شد. هجوم مهاجرین افغان در وهله اول به استان خراسان بود که به تدریج به سایر استان ها گسترش یافت. بعد از مدت ها با پیروزی مهاجرین افغان بر دشمن، موج برگشت پذیری به افغانستان رو به گسترش نهاد تا این که جنگ های داخلی در آن کشور به خزونی نهاد و جنگ با طالبان به اوج خود رسید. فشارهای داخلی و اعمال های قانون های خشک حکومتی طالبان باعث شد که دوباره مهاجرت به ایران و خروج از افغانستان شدت بیشتری پیدا کند. پس از شکست طالبان و همکاری نهادهای وابسته سازمان های حقوق بشری و خصوصا قراردادهایی که سازمان ملل با دولت ایران منعقد کرد تا تمام اتباع افغان که به صورت غیر قانونی وارد خاک ایران شدند را با پرداخت تمامی هزینه ها و مقداری پول نقد برای هر نفر دوباره به افغانستان برگرداند؛ ولی همواره دولت ایران با آمارهای غیر واقعی نمی توانست این امر مهم را به خوبی انجام دهد. این مهم در صورتی بود که در مراحل اولیه وزارت کشور ایران اجرای داوطلبانه را مد نظر قرار داد. در روزهای نخست به خوبی این طرح پیشرفت داشت تا این که کار به جایی رسید که با لابی، 50 درصد آن ها دوباره به ایران بر می گشتند. با این حال گرفتاری اتباع افغانستان در ایران شکل پیچیده تری به خود گرفت - تا جایی که وزارت کشور به دلیل شکست اقدام داوطلبانه برگشت مهاجرین اعلام داشت که بعد از پایان مهلت داوطلبانه افغان هایی که در این طرح شرکت نداشتند در شهرهایی که اجازه اقامت و زندگی ندارند باید در اردوگاه زندگی کنند - بعد از طرح داوطلبانه کنترل مرزهای ایران به شدت کنترل می شد تا جایی که چندین نفر توسط پلیس مرزی کشته شدند. وزارت کشور همچنان اتباع افغانی که به صورت غیر قانونی در کشور حضور داشتند را تهدید به زندان کردند؛ فشارها تا جایی پیش رفت که وزارت خارجه افغانستان واکنش نشان داد؛ ولی با این حال دوباره مرزها کنترل شد و تهدید به اخراج ها گسترش یافت و این بار دولت افغانستان تهدید کرد که در صورت استمرار این حالت، گزینه تیرگی روابط را پیش کشید.
\n\n
در موضوع تحصیل و سوادآموزی افاغنه، هیچ گاه سیاست مشخص و آینده داری نه از دولت ایران و نه از دولت افغانستان برنامه ریزی نشده است و مدیران مدارس در ایران، گاه در ثبت نام مهاجرین سلیقه ای عمل می کنند و سیاست خاصی پیروی نمی کنند. با این حال تعدادی از کودکان افغانی از تحصیل باز می مانند؛ از طرفی مدارس خود گردان هم بسیار کم است یا اگر هم در شهری باشد به درستی انجام وظیفه نمی کند و کیفیت آموزش پایینی دارند و حتی ملاحظه شده از طرف مقامات محلی، جلوی فعالیت آن ها گرفته می شود. آمارها نشان می دهد که در سال تحصیلی 90، بالای 400 هزار نفر در ایران از تحصیل بازمانده اند و این یعنی فاجعه؛ رها کردن افراد بی سواد در جامعه و خطر گسترش بزه در کشور میزبان؛ البته با مذارکات انجام شده بین دولت ایران و افغانستان این امر در سال گذشته مرتفع گردید، تا جایی که مقام معظم رهبری به صورت مشخص دستور تسهیل تحصیل اتباع افغانی را صادر نمود.
\n\n
در مورد وضعیت بهداشتی افاغنه، در بیشتر شهرها به دلیل کمبود امکانات رفاهی و بهداشتی و عدم پرداخت هزینه و تعصبات قومی و مذهبی، وضعیت اسفباری را مشاهده می کنیم. نداشتن حداقل امکانات بهداشتی حتی حمام و توالت های قابل استفاده باعث شده انتقال امراض در بین آوارگان و مهاجرین افغان سریعا صورت گیرد. با این وضع موجود و استفاده از نیروی کار مهاجرین در بازار کار و ارتباط ایشان با ارزاق عمومی باعث شده که کشور ما هم در معرض سرایت این بیماری ها قرار گیرد. این نیروی کار ارزان قیمت بیشتر در سنین پایین جامعه مهاجرین وجود دارد و پایین بودن سن افراد و عدم رعایت بهداشت در این سنین باعث شده که خطرات جبران ناپذیری را کشور میزبان بپذیرد.
\n\n
عدم استفاده افاغنه از مزایای اجتماعی، بهداشتی و بیمه ای باعث بروز ناهنجاری در کشور ماست. با این حال بسیار می شنویم که به دلیل گرفتن تابعیت و تردد راحت بین ایران و افغانستان، ازدواج بین مهاجران افغان و ایرانی ها رو به افزایش است. فرزندان این ازدواج بدون هویت و بدون شناسنامه باقی می مانند و اجازه تحصیل آن ها به راحتی امکان پذیر نیست. سازمان های مردمی و کمیته های امداد همواره برای کمک رسانی به آن ها با مشکل مواجه اند. این قبیل ازدواج ها به هر اندازه که باشد به دلیل توضیحات فوق، هرچند که کم باشند بسیاری خطر و آینده ای تباه را برای آن ها در پیش رو دارد. عموما فرزندان ایشان کم سواد و بعضی ها بی سواد تحویل جامعه می شوند و این، خانواده مهاجرین را همیشه در فقر مطلق نگه می دارد.
\n\n
رفتار و برخورد مهاجرین افغان به دلیل سوء حمایت از آن ها در بیشتر مواقع تند و زننده می باشد؛ امروزه به دلیل رفتارهای خشن، سوء استفاده های جنسی از مهاجرین در پاره ای مواقع باعث سرخوردگی ایشان، جسارت در اقدام متقابل در مقابله با متجاوزین به حریم خود می شوند.
\n\n
متاسفانه در پاره ای از مواقع، دیده شده که ارازل و اوباش کشور میزبان، اقدام به زورگیری از مهاجرین افغان کرده اند تا جایی که از ترس شب ها قدرت تردد در انظار عمومی را ندارند یا برای کارهای ساختمانی با خود سلاح سرد حمل می کنند تا بتوانند از خود محافظت کنند.
\n\n
به امید روزی که همه مهاجرین افغان در آرامش کامل به کشور خود باز گردند.
\n\n
*فعال اجتماعی
\n
