شهرستان دشتی به لحاظ وسعت دومین شهرستان استان بوشهر می باشد که با جمعیتی بالغ بر ۸۰ هزار نفر در میانه ی استان بوشهر واقع گردیده است.
مرکز این شهرستان شهر خورموج است. دشتی نگین بی مثال فرهنگ جنوب است و از دیرباز نه تنها مرکز آن خورموج که حتی بسیاری از روستاهای این دیار نیز در عالم پروری و معرفی ادیبان و شعرا و فقها و نخبگان شهره بوده اند.
در این مجال البته قصدی برای اشارت به نامها و معرفی بزرگان این سامان ندارم که اگر چنین کنم، خود مثنوی ای خواهد شد«هفتادمن».
دشتی از قطب های کشاورزی و زراعت استان محسوب می گردد و یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان گوجه فرنگی خارج از فصل کشور است. کشت گوجه فرنگی، هندوانه، خربزه، طالبی، کنجد، خرما، تنباکو، کدو، پیاز، سیر و بسیاری محصولات زراعی دیگر نشان از استعداد مناسب این شهرستان در تولید محصولات صیفی در خارج از فصل معمول است. وجود دشت های حاصل خیزی چون دشت پلنگ، دشت سنا، دشت باغان، دشت زال و دشت کاکی دلیلی است مستند بر این مدعا که حتی دشتی را از قطب های عمده ی کشاورزی جنوب کشور قلمداد کنیم.
دشتی دارای سه بخش مرکزی،کاکی و شنبه و طسوج است که هرکدام دهستانها و روستاهای بسیاری را شامل می شود. وجود اسکله و بندر لاور ساحلی و نیز کارخانه های آرد، گچ، آهک، خوراک آبزیان، قیر و البته بزودی سیمان و همچنین وجود سنگ شکن هایی به سبب وجود معادن و نیز مرغداریها، شهرستان دشتی را در بُعد صنایع و معادن نیز بعنوان شهرستانی غنی معرفی می نماید. اما با همه ی آنچه وصف شد، دشتی از توسعه یافتگی مطلوب و شایسته ای برخوردار نیست.
قطع به یقین عوامل متعددی در این عدم توسعه یافتگی مناسب دخیل خواهند بود؛ عدم استفاده ی مناسب از همه ی پتانسیلهای موجود در زمینه های مختلف به شکلی اصولی و مطلوب، تبدیل ننمودن بسیاری از ظرفیتهای بالقوه به شکل بالفعل و عدم وجود اراده ای قوی برای این دگرگونی و تبدیل نمودن، چربش نسبی مواضع سیاسی بر مواضع عام المنفعه در بحث همکاری و همدلی، نبود اراده ای قوی برای بها دادن به ایده ها و خلاقیتهای نو، عدم توجه به زمینه سازی مناسب و جنبه ی واقعی بخشی به حمایت از نخبگان جهت مانایی آنان یا بازگشت مجددشان به شهرستان، نگاهی محوری و جزیره ای و بعضاً کوتاه مدت به بحث توسعه در پاره ای موارد و دلایلی نظیر هم را می توان از جمله عوامل اصلی و شاخص در این توسعه نیافتگی مطلوب برشمرد. در این نوشتار به پاره ای از بخشهای مختلف شهرستان که هرکدام به نوعی می توانند در توسعه و رشد مطلوب شهرستان کمک کنند اشاره ای گذرا خواهم داشت: در بخش زراعت،کشاورزی و دامپروری با وجود زمینه های بسیار مستعد و فراوان موجود و با علم به اینکه نزدیک به هفتاد درصد از منابع درآمد و قوت زندگی مردم این شهرستان در این بخش واقع است، کماکان با مشکلات و کاستی های بسیار زیادی بخصوص در بحث خام فروشی صرف و نیز عدم صادرکنندگی هدفمند و علمی محصولاتمان مواجهیم. شاید عدم برنامه ریزی اصولی و مناسب و نیز عدم بهره گیری از روشها و مدلهای علمی و توسعه ای هم توسط متولیان این بخش و هم کشاورزان و عدم پذیرش توسط آنها در سالیان اخیرمی تواند از دلایل مهم عدم قرارگیری کشاورزی و دامپروری شهرستان بر مدار توسعه ی مناسب خود باشد. ایجاد و راه اندازی کارخانه هایی نظیر تولید رب گوجه فرنگی که هم امکان ایجاد اشتغال در بخش صنعت را دارا بوده و هم به نوعی متضمن پایداری فعالیت در بخش کشاورزی باشند شاید از مهم ترین نیازهای محق این بخش باشد. خرید تضمینی محصولات نخیلات و صیفی جات نیز می تواند گامی موثر در شکوفایی بیش از پیش این بخش محسوب گردد.
در بخش صنعت و معدن نیز همانطور که پیشتر اشاره شد دشتی دارای پتانسیلهای مناسبی است که خام فروشی و نبود صنایع تبدیلی آفتی است مهم و قابل ذکر در این بخش. عدم توسعه ی مناسب در شهرکها و مناطق صنعتی و عدم اعطای مشوقهای لازم و تهییج کننده برای ترغیب سرمایه گذاران باتوجه به تعریف نامناسب و نابه حق از دشتی به عنوان شهرستانی توسعه یافته _که البته بیشتر شامل مرکزشهرستان است_ مشکلی جدی و ملموس در این بخش است. توسعه ی همه جانبه و زیربنایی بندرلاورساحلی و متصل نمودن آن به بخش ملی در حوزه ی تجارت دریایی می تواند از عوامل تحول جدی در این بخش قلمداد گردد؛ ما همچنان در بحث لایروبی مناسب که اصلی حیاتی برای توسعه این بندر است نیز با مشکل مواجهیم. تجهیز گمرک لاور ساحلی به دستگاه ها و تجهیزات و نرم افزارهای ملزوم و به روز می تواند حتی در تعیین مرکزیت پارس شمالی آیتمی تاثیرگذار برای شهرستان باشد.
در بخش راه که محوری اساسی و زیربنایی در بحث توسعه می باشد و نیز شهرسازی و زیرساختهای این بخش نظیر سدسازی و استحصال آبها کماکان اقدامات بسیاری مورد نیاز است. راه دسترسی مناسب تر به بندر لاورساحلی، راه دسترسی به کارخانه ی سیمان، راه های ارتباطی برخی روستاها که با کمترین بارندگی و جاری شدن مسیل ها مسدود می گردند، تعریض برخی محورها، اقدامات عاجل در بحث نوسازی و بازسازی بافتهای انبوه فرسوده ی شهرها و روستاهای شهرستان از جمله نیازهای ضروری و عاجل برای مرتفع شدن در این بخش می باشند.
در بخش آموزش که یکی از بخشهای قابل اتکا و مهم در سنجش میزان توسعه ی هر جامعه می باشد، باوجود همه ی تلاشها و اقدامات مثبت صورت گرفته نیاز به تغییرات در برخی رویکردها به خوبی احساس می شود. شاید به صورت مختصر و به عنوان مثال با وجود افزایش نسبتاً مناسب مراکز دانشگاهی در سطح شهرستان همچنان نگاهی کمیت محور بر نگاهی کیفیت محور _که البته آفتی است ملی_ بیشتر نمودار می گردد.
مراکز آموزشی ما اگر خواستار اولویت بخشی کیفیت بر کمیت هستند، می بایست عمده سرمایه گذاری خود در آموزش را بر رشته هایی که سنخیت و تناسب مناسب تری با جامعه ی هدف خود که شهرستان دشتی است متمرکز کنند اگر چه این امر قابل پذیرش است که از سایر رشته های موردنیاز در سطح کلان مملکت به شرط ارتقاء کیفیت نیز نمی توان غافل بود.
حوزه کشاورزی، صنعت، آبزیان و حتی دریا از جمله حوزه های آموزشی است که با رشته ها و مشتقاتشان می توانند نشانی از این برتری کیفیت بر کمیت را آشکار سازند. استفاده از نخبگانی که بیش از آنکه تمایل به دیده شدن و چهره نمایی داشته باشند بر مثمرثمر بودن اقداماتشان تاکید دارند و حمایتی واقعی از اینگونه سرمایه ها از دید نگارنده یگانه راهکار شکوفایی هر چه مناسب تر این بخش خواهد بود. طرح نخبه پروری که از سال قبل بناست با همراهی و حمایت منطقه ی ویژه پارس در سطح شهرستان عملیاتی گردد باید در راس توجهات و حمایتهای قاطع نماینگان دولت در سطح شهرستان و نیز نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی قرار گیرد.رفع مشکل مرمت و نوسازی مدارس و تامین امکاناتی حداقل اولیه و نیز برچیدن مدارسی دوشیفته می تواند به نوعی ایجاد فرصتی برابر در حوزه ی آموزش را ممکن سازد.
در بخش فرهنگ شهرستان که از معرفهای همیشگی این شهرستان بوده است شاهد اقدامات قابل دفاع و قابل پذیرش تری به نسبت سایر بخشهای برشمرده شده بوده ایم. پس از تغییرات در راس هرم مدیریت این بخش در سطح شهرستان اینک جایگاه فرهنگ و حتی هنر و هنرمند بازتعریفی نو را در سطح شهرستان شاهد می باشد.از آنجاییکه که بخش فرهنگ نیز نقشی غیرقابل انکار در مبحث توسعه خواهد داشت این حوزه نیز نیازمند حمایتی مهربانانه تر از سوی متولیان و مسئولین شهرستانی و استانی خواهد بود.
در بخش میراث فرهنگی و گردشگری بدون شک نیاز به تغییرات و نگاهی واقعی و عملگرایانه تر بیش از سایر بخشها احساس می شود. این بخش می تواند به عنوان بخشی قابل اتکا در مسیر توسعه مدنظر قرار گیرد و با نگاهی از جنس عملگرایی نقشی مهم در معرفی هر چه بهتر ظرفیتهای شهرستان به سراسر استان و کشور ایفا کند. دشتی به لحاظ دارا بودن جاذبه های گردشگری_درصورت نگاهی از جنستوسعه_ شهرستانی غنی و برخوردار خواهد بود؛تنها اشاره به ابنیه های فراوان به جای مانده از اسلاف مردم این سامان نظیر قلعه ها و عمارتها ونیز جاذبه های طبیعی نظیر کلوتها، نیایشگاه مند، کوه نمک(که جاذبه ای در مقیاسهای ملی و جهانی است)، و نیز مناطق حفاظت شده ی سطح شهرستان و مواردی نظیر آنها می تواند سندی بر این ادعا باشد.
اما در بحث اشتغال که اساسیترین مشکل و معضل شهرستان و البته کنونی کشور است نیازمند عزمی راسخ و همگانی توسط مسئولین و تصمیم گیرندگان شهرستان و البته همراهی مردم خواهیم بود. تعیین مشوق های لازم و معافیتهای مالیاتی تهییج کننده برای جذب سرمایه گذاران جهت سرمایه گذاری در بخشهای مختلف شهرستان، تعیین سقف و سهمیه ی خاص برای شهرستانهایی با نرخ بیکاری بالا نظیر شهرستان دشتی در مناطق بزرگ صنعتی استان نظیر پارس جنوبی، دوری از خام فروشی صرف در بخشهای مختلف شهرستان و ایجاد صنایع تبدیلی و تولید کننده نمودن شهرستان به جای مصرفی بودن صرف، استفاده از تشکلهای حمایتی جهت بازگشت سرمایه گذاران بومی و مواردی چنین شاید از اولیه ترین راهکارها برای کاهش بخشی از این معضل فراگیر باشد.
اگر شهرستان دشتی شهرستانی توسعه یافته در معادلات بودجه ای و تصمیم گیرندگی لحاظ شده است بدون شک شایسته خواهد بود لمس واقعی
این توسعه یافتگی نظیر برخورداری شهرستان از همه ی امکانات توسعه یافتگی نمودی عینی یابد در غیر این صورت تغییرات در نحوه ی مواجهه با این رویکرد می بایست در دستور کار قرار گرفته تا حق مردم این شهرستان به نحوی واقعی ستانده شود. در پایان با تاکید بر این امر که بی شک این یادداشت و نوشتار در برگیرنده ی همه ی زوایای شهرستان نبوده است این امیدواری را دارم تا دلسوزان و آگاهان شهرستان به قدر توان خود در رشد و بالندگی و نیز قرار گیری شهرستان در مسیر واقعی توسعه ی خود از هیچ کوشش و تلاشی فروگذاری نکنند.
