فکرشهر: خبرگزاری خبرآنلاین در مطلبی در خصوص روند صعودی تغییر فشارهای محیط زیستی نوشت: خلیج فارس به عنوان سومین خلیج بزرگ جهان، با تهدیدهای جدی محیط زیستی روبه روست.
\nبه گزارش فکرشهر، در این مطلب به قلم طهورا شهبازی آمده است: موج ها آرامش دریا را به هم زده اند. با هر بار پس کشیدن از ساحل صدف، مرجان و جلبک به جا می گذارد. کشتی ها چون نقطه سیاهی روی دریا شناور، جایی میان ایران و عربستان در رفت و آمدند. بر پهنای سومین خلیج بزرگ جهان، خلیج فارس؛ خلیجی که با وجود منابع سرشار نفت و گاز در دریا و سواحل آن، در سطح بین المللی، منطقه ای مهم و راهبردی به شمار می آید. نفت و گازی که حالا بلای جان دریای جنوب ایران شده است. 47برابر آلودگی بیشتر از ظرفیت طبیعی یکی از پیامدهایی است که تردد بالای کشتی های نفت کش و فعالیت شدید صنایع در حوزه خلیج فارس باعث آن شده است.
\nآلودگی زیست محیطی در سال های گذشته یکی از چالش های مهم در این پهنه آبی بوده است. احداث سکوهای نفتی، مجتمع ها و پالایشگاه ها در اطراف خلیج فارس و ورود نفت، مواد شیمیایی و پساب ها به داخل آب از متهمان اصلی این آلودگی ها هستند. عبور سالانه بیش از10 هزار شناور از خلیج فارس و دریای عمان که 75 درصد آن ها به حمل و نقل نفت خام و محصولات نفتی مربوط است و در پی آن تخلیه مواد زائد مختلف متهمان دیگر تخریب خلیج جنوبی ایران هستند. به دلیل حاکم بودن شرایط طبیعی متفاوت بر گستره آبی و هم بر خشکی های خلیج فارس، این منطقه ظرفیت خود اصلاحی کمی دارد و زخمهای طبیعی بر پیکره آن باعث نابودی بیشتر زمینه های مناسب زندگی می شود.
\nبا مروری بر وضعیت زیست محیطی خلیج فارس در سال های 1383تا 1392 از مهم ترین تهدیدهای سواحل خلیج فارس و دریای عمان می توان به عوامل افزایش جمعیت در سکونتگاه های نوار ساحلی، فعالیت های صنعتی، افزایش گردشگری ساحلی، شکار و صید غیرمجاز پرندگان و آبزیان، میزان استفاده بالای از سموم کشاورزی، گسترش نامطلوب فاضلاب شهری و روستایی و کیفیت پایین سیستم تصفیه فاضلاب، عدم وجود مدیریت یکپارچه بر پسماندهای شهری و بیمارستانی و همچنین در خصوص زهاب کشاورزی، برداشت بی رویه شن و ماسه از ساحل دریا و رودخانه ها، تغییر کاربری زمین ها، افزایش روزافزون فعالیت های اکتشاف و استخراج نفت و گاز و صنایع وابسته به آن و همچنین کاهش تنوع زیستی و تخریب زیستگاه ها و ورود گونه های غیر بومی مهاجم اشاره کرد.
\nموجودات متنوعی در خلیج فارس زندگی می کنند؛ قارچها جلبکها، صدفها، مرجانها، خیارهای دریایی، مارهای دریایی، لاک پشت ها و... که علاوه بر آن 5 تا 7 گونه دلفین در خلیج فارس وجود دارد. به طور کلی بیش از صدهزار دلفین در خلیج فارس و دریای عمان زندگی می کنند که در پاییز 1386 در طول یک ماه بیش از 150دلفین جان خود را از دست دادند.
\nهفت گونه از کوسه ها نیز در آب های خلیج فارس زندگی می کنند، کوسه ماهی درنده، کوسه گربه ماهی، نهنگ کوسه یا کوسه کر، سر چکشی، کوسه ماهی شکاری و کوسه ماهی گورخری از گونه های کوسه در این دریا هستند. صید بی رویه این آبزی در سال های اخیر افزایش چشم گیری یافته است و نسل آن ها را در معرض انقراض قرار داده است. همچنین افزایش تخریب مناطق ساحلی نیز جزو عواملی است که تداوم نسل آن ها به خطر می اندازد.
\n\n
** نشت سالانه 1.5میلیون تن نفت به خلیج فارس
\nطبق مطالعات انجام شده، سالانه حدود 1٬5 میلیون تن نفت به خلیج فارس نشت می کند. بر اساس مطالعات اخیر صورت گرفته در منطقه راپمی میزان آلودگی نفتی در رسوبات طی سال های اخیر کاهش یافته است و بیشترین آلودگی مربوط به منطقه از کشور بحرین و قطر است.
\nیکی از همین آلاینده های مزاحم که آب های بخش های از خلیج فارس را به نیلگونی، تیره می کند، هیدروکربن هاست. هیدروکربن هایی که آنقدر غلیظ هستند که در مقایسه با دریای شمال سه برابر و در مقایسه با دریای کارایب دو برابر غلظت بیشتر دارند و بلای جان این خلیج ایرانی شده اند.
\nگرد وغبار، یکی از عوامل دیگری است که بر محیط زیست حاشیه خلیج فارس و تمامی شهرهای غربی ایران اثرات منفی ناگواری برجای گذاشته. گرد و غباری که هر سال در فصل خشک از سوی عراق - کویت و شمال عربستان به سوی سواحل شمال خلیج فارس و غرب ایران شروع به وزیدن می کند. وزیدن این گرد و غبار جنوبی باعث فرار پرندگان و حیوانات شده و تهدید جدی برای تنوع زیستی حوزه خلیج فارس است.
\n\n
** هشت سال سیاهی که بر خلیج فارس و دریای عمان گذشت
\nطی 8 سال فعالیت های دولت های نهم و دهم عوامل فشار بر محیط زیست خلیج فارس و دریای عمان تغییرات زیادی داشته اند و به سرعت روند صعودی طی کرده اند. با توجه به مطالعات انجام شده، در همین مدت به دلیل مجموعه فعالیتهای نامطلوب انسانی در شکل های گوناگون، محیط زیست خلیج فارس زیان ها و خسارت های زیادی را متحمل شده است که اکوسیستم این دریاها را تحت تاثیر قرار داده است.
\n\n
** رشد 25درصدی معادن در پنج سال
\nمعادن، یکی ازهمین عوامل فشار هستند. رشد 25درصدی معادن طی سال های 1386تا 1391 در حالی است که حفاری معادن نقطه آغاز مشکلات زیست محیطی بیشتر برای منطقه است. یکی از اثرات منفی معدن کاری بر محیط زیست راه یافتن فاضلاب ها و پسماندها به طبیعت و جاری شدن آنها بر رودخانه ها و دریا خواهد بود. گاهی معدن ها بی توجه به دفع صحیح پسماندها، انباشت آنها در محل های نامناسب و عدم تصفیه فاضلاب خود برای تخریب محیط زیست مصمم می شوند. نخستین و مهم ترین مشکل زیست محیطی صنعت معدن فاضلاب اسیدی منابع است که باعث نابودی آبزیان و زیست بوم آنها می شود.
\nتعداد کل معادن بهره برداری شده واقع در استان های خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان طی این سال ها با بیش از 25درصد رشد به 463 معدن رسیده است. اگرچه در سال 86، 14درصد معادن سیستم فاضلاب داشته اند و در سال 91 این رقم به بیش از 21.8 درصد افزایش یافته اما همان اوایل تنها 18.9 درصد معادن محل دفع فاضلاب آنها آب های سطحی و رودخانه بوده و این ارقام برای سال 91 به 36.6 درصد رسیده است.
\n\n
** از خالی شدن فاضلاب تا لاستیک های فرسوده در دریا
\nاز برجسته ترین عوامل انسانی دیگری که باعث ایجاد آلودگی است می توان به تخلیه فاضلاب و زباله سکونتگاههای شهری و روستایی و پسماندهای کشاورزی به همراه سایر آلودگی ها از جمله روغنهای سوخته، لاستیک های فرسوده و آهن آلات اسقاطی اشاره کرد که ورود این فاضلاب ها بار اضافی بر دوش محیط زیست خلیج فارس بوده و باعث ایجاد بار میکروبی بالا، تجمع فلزات سنگین و سموم کشاورزی در محیط های ساحلی می شوند.
\nاین در حالی است که 11درصد صنایع ساحلی در استان های مجاور خلیج فارس و دریای عمان پساب تولیدی آنها در دسته پر خطر قرار دارد. 22 درصد این صنایع نیز با اینکه در رده پر خطر نیستند اما بی خطر هم نیستند و بدون هیچ نوع عملیات تصفیه ای مستقیم وارد دریا می شوند.
\nنیروگاه های تولید برق و آب شیرین کن ها نیزدر آلودگی دریا بی نصیب نیستند به طوری که 175هزار متر مکعب در ساعت پساب به سمت دریا تخلیه می کنند. رتبه اول آلودگی نیز به صنایع تولید برق و آب شیرین کن ها تعلق می گیرد. پالایشگاه های نفتی با 28درصد نیز در رتبه بعدی قرار دارند. هرچند تعداد صنایع آب شیرین کن در ایران در مقایسه با کشورهای همسایه بسیار کم است اما با توجه به نیاز، امکان گسترش آن زیاد است.
\n\n
** افزایش 64 درصدی نشت نفت خام به دریا طی هشت سال
\nوجود ذخایر عظیم نفت و گاز در این منطقه موجب شده تا فعالیتهای حفاری، استخراج، پالایش، احداث تأسیسات نفتی و آلودگی رو به افزایش را به محیط زیست دریایی تحمیل کنند. در حال حاضر تقریبا 70 سکوی نفتی در خلیج فارس فعال هستند که آمارها نشان می دهد سهم قابل توجهی در آلودگی خلیج فارس دارند. بین سال های 1383تا 1391، 64درصد افزایش سهم کشتی ها و نفت کش ها در نشت نفت خام در دریا بوده است.
\nاز طرف دیگر در سال 1391 تعداد 22چاه نفت در خلیج فارس نشتی ای به طول هفت کیلومتر در پهنای یک کیلومتر داشتند. از تعداد 22چاه نفت نشتی 21مورد چاه نشتی مربوط به کشور ایران بوده است.
\n\n
** قاچاق مواد سوختی و رها کردن آن در خلیج فارس
\nیکی دیگر از مسایلی که بیشتر در سواحل ایرانی صورت می گیرد و تهدید جدی برای آلودگی دریایی است قاچاق مواد سوختی به کشورهای حاشیه خلیج فارس و جابه جایی غیر استاندارد توسط شناورهای غیر مجاز است. ماجرا وقتی روی سیاه خود را نشان می دهد که قاچاقچیان در برخورد با نیروهای انتظامی و دریابانی برای فرار از اتهام مواد نفتی را در دریا رها می کنند.
\nعدم سیستم مناسب برای مدیریت زباله ها نیز از دیگر عوامل آلودگی هستند. به طور مثال در سال 1392 در آبادان حدود 40درصد زباله های واحدهای صنعتی از نوع خطرناک حاد بوده است. علاوه بر زباله های شهری و صنعتی زباله های بیمارستانی در این منطقه خود باعث نگرانی کارشناسان محیط زیست شده است. بر اساس گزارش ها اکثر بیمارستان های منطقه فاقد امکانات زباله سوز است و بیشتر آنها نیز زباله های عفونی و غیر عفونی را بدون هیچ تغییری دفن می کنند.به عنوان نمونه از 18بیمارستان شهرستان اهواز 16بیمارستان یعنی 88درصد فاقد سیستم زباله سوز هستند در حالی که این تعداد بیماستان در روز 1100کیلوگرم زباله عفونی تولید می کنند.
\n
