فکرشهر ـ حیدر کاشف: دنیای کنونی، به دلیل حجم گسترده ی اطلاعات و تسهیل تبادل آن، تک تک شهروندان را می تواند تبدیل به کنشگر مدنی و فعال حقوق شهروندی نماید. این نظم نوینی که بر گردش آزاد اطلاعات حاکم شده است یقینا هیچکس را از چشم ناظران و مطالبه گران اجتماعی پنهان نخواهد گذاشت. تصویری و خبری در آنی به شکلی وسیع مخابره می شود، اما این بار برخلاف روش های قبل اطلاع رسانی، مستقیما و با ضریب نفوذ بسیار بالا، خبرها به دست مخاطب می رسد، به همین دلیل روش های مطالبه گری در بُعد اجتماعی و فرهنگ پرسشگری از مسوولین هم دستخوش تغییرات خاصی شده است.
\n\n
امروزه تحصن و اعتراض مردمی به مراحل بعد موکول شده و گام نخست در موارد بسیاری به گفتگوی مجازی با مسئولین بدل شده است. این ارتباط دو سویه ـ که شیوه ی نوین مطالبه گریست ـ حاصل تغییر ماهیت ارتباطات در عصر ماست. در همین راستا بسیاری از «سمَن» ها و انجمن های فعال در بحث حقوق شهروندی، از این فضا بهره گرفته اند و در دولت یازدهم با رویکرد مثبت دولت نسبت به فعالیت سازمان های مردم نهاد، پرسشگری در ابعاد مدنی خود، شکل منظم تری یافته است. با وجود چنین نهادهای مدنی، محیط زیستی، خیریه و...، می توان با گرد هم آوردن فعالین حوزه های مختلف و تجمیع خواسته ها و مطالبات، ذیل یک سازوکار نظام مند و تخصصی شده، در عین نقد و پرسش از مسوولین، به عنوان مشاورین آن ها نیز عمل کرد و در عین حال از به هرز رفتن نیروهای اجتماعی هم کاست. همین گریز از روش های سنتی و شیوه ی ریش سفیدی و رفتن به سمت تحول در طرح مطالبات، نتایج بهتر را در روند بهبود زیست شهری نوید می دهد. همچنین پرهیز از تک گویی، حاکم بودن یک نظم سازمانی بر مطالبات و رفتن به سمت تخصصی تر شدن مطالبات ذیل یک تعهد به اخلاق سازمانی، می تواند نسبت به بهبود فرهنگ کنشگری و روشن شدن ابعاد اثرگذاری آن تاثیر گذار باشد.
\n\n
در روش های سنتی تر، به دلیل نبود منشور سازمانی بین مطالبه گران، بی اخلاقی هایی به دلایل مختلف صورت می گرفت که گاه دردسرهایی را برای طرفین ایجاد می نمود و یقینا در چنین سازوکاری، نبایست منتظر نتیجه ی موثر هم بود. مدون شدن خواست های مردمی، تقویت حافظه ی تاریخی و اجتماعی کنشگران به دلیل تدوین مطالبات و تجمیع افکار و ایده های مختلف اعضا، از دیگر مواهب روش های جدید مطالبه گری شهروندی است. از زاویه ی دیگر، نقشی که چنین سازمان ها و انجمن هایی در آموزش مسائل شهروندی دارند، در تربیت نسل های متعهد به نظم اجتماعی نیز موثر است. ضمن اینکه به دلیل تولید محتوای مکتوب توسط سمن ها و انجمن های مدنی، شهروندان با مطالبات حقیقی و ابعاد مختلف آن به صورت علمی تر آشنا می شوند که این روند در طی سالیان، می تواند نقش بسزایی در تحولات اجتماعی ایفا نماید.
\n\n
شناخت مسیر حل معضلات اجتماعی، خود نشان از بلوغ اجتماعی و فرهنگی یک جامعه است. در شیوه های سنتی، بهره گیری از رانت ها و کانال های سیاسی، می توانست موقتا بر یک معضل اجتماعی سرپوش بگذارد، که آن هم فقط تناقضات و ناعدالتی در تقسیم خدمات شهری و اجتماعی را تشدید می نمود، اما شناسایی و تشخیص مسیر صحیح طرح مطالبات می تواند در مسیر تحقق توسعه ی پایدار و همه جانبه موثر و راهگشا باشد.
\n\n
در این میان نقش دستگاه های اجرایی و مسئولین هم در شنیدن صدای مطالبات مردم شرط اصلی به ثمر رسیدن تلاش های فعالین مدنی است.
\n\n
برقراری سامانه های اطلاع رسانی و برجسته نمودن نقش روابط عمومی ها در کلیت سازمان و ایجاد یک ارتباط دو سویه بین مردم و دستگاه های اجرایی، به شرطی که با عنایت مسولین نسبت به خواست های مردمی همراه باشد، راهکاریست که به تقویت اعتماد و شناخت مردمی نسبت به عملکرد ارگان های دولتی کمک شایانی می کند.
\n\n
به طور خلاصه باید یادآور این نکته شد که در روند توسعه، جامعه ای به ثبات پایدار خواهد رسید که راه های مطالبه گری نوین را شناخته و با روش های گفته شده، با تعامل و ارتباط بین مردم و مسئولین به سوی ارتقای کیفیت زیست اجتماعی حرکت نماید.
\n\n
*ماهنامه «فکر شهر» ـ شماره پنجم
\n
